Depressie en microbioom
Klinische studies hebben uitgewezen dat de samenstelling van het microbioom van depressieve patiënten significant verschilt van die van gezonde personen qua diversiteit en hoeveelheden. De hersen-darmen-as vormt een veelbelovend spoor voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor depressie. Algemeen wordt immers aangenomen dat er complexe interacties bestaan tussen de hersenen en het maag-darmkanaal. Volgens recente studies zouden klassieke antidepressiva ook inwerken op de as tussen de intestinale microbiota en de hersenen. Voorzichtigheid is echter geboden bij de interpretatie van die gegevens omdat in de meeste studies niet kan worden afgeleid wat oorzaak en wat gevolg is. Een interessante vaststelling is evenwel dat veranderingen van de samenstelling van de intestinale microbiota op hun beurt invloed kunnen hebben op depressieve symptomen. Patiënten met een inflammatoire darmaandoening of een prikkelbaredarmsyndroom blijken vaker angstig en depressief te zijn.
De hersen-darmen-as is een complex netwerk, waarin de nervus vagus, PAMPs (Pathogen-associated molecular patterns), de hypothalamus-hypofyse-bijnieras, hormonen en het immuunsysteem meespelen. PAMPs zijn moleculaire structuren op het oppervlak van pathogene micro-organismen zoals LPS van gramnegatieve bacteriën en peptidoglycanen van grampositieve bacteriën. LPS kunnen de tight junctions tussen de cellen in de hersenen beschadigen en de permeabiliteit van de bloed-hersenbarrière verhogen. PAMPs en vooral LPS zouden belangrijk kunnen zijn bij het regelen van emoties. Patiënten met een prikkelbaredarmsyndroom vertonen niet alleen significante veranderingen in de samenstelling van de intestinale microbiota, maar hebben ook hogere plasmaconcentraties van het adrenocorticotroop hormoon en corticotropine-‘releasing' hormoon. Entero-endocriene cellen, die minder dan 1% van de epitheelcellen van het spijsverteringskanaal uitmaken, scheiden meer dan 20 verschillende hormonen af om de homeostase van het spijsverteringskanaal te handhaven. Aangezien de darmmicroben invloed hebben op de functie van de entero-endocriene cellen (enterochromaffiene cellen en L-cellen) zouden de darmmicroben kunnen bijdragen tot een depressie via endocriene beïnvloeding. Het onderzoek en de behandeling van depressie zijn (te) lang geconcentreerd geweest op structurele en functionele afwijkingen van de hersenen.
Literatuur
- Yao H et al.
The microbiota-gut-brain axis in pathogenesis of depression: A narrative review.
Physiology & Behavior, volume 260, 1 maart 2023, 114056. - Radjabzadeh D, Bosch JA, Uitterlinden AG, Zwinderman AH, Ikram MA, van Meurs JBJ, Luik AI, Nieuwdorp M, Lok A, van Duijn CM, Kraaij R, Amin N.
Gut microbiome-wide association study of depressive symptoms.
Nat Commun. 2022 Dec 6;13(1):7128. doi: 10.1038/s41467-022-34502-3. PMID: 36473852; PMCID: PMC9726982.
