GHB
GHB, gammahydroxyboterzuur (ook bekend als “rapedrug”, liquid E, liquid X, everclear en g-riffic) komt van nature voor in het menselijk lichaam. Het is een stroperige, zoute vloeistof die vaak verhandeld wordt in plastic buisjes van 5 ml. GHB is in de jaren zestig van de vorige eeuw door een Franse arts ontwikkeld die op zoek was naar een anestheticum dat de bloed-hersenbarriere kon passeren. Vanwege de bijwerkingen is het maar beperkt gebruikt. Wel heeft het een toepassing als medicijn bij narcolepsie met kataplexie. In de VS was GHB jarenlang verkrijgbaar als voedingssupplement, en werd het vanwege de anabole effecten (afgifte groeihormoon) gebruikt door bodybuilders. Sinds de jaren 90 wordt GHB voornamelijk gebruikt als partydrug, vooral populair vanwege de angstreducerende en ontremmende eigenschappen. GHB valt sinds 2002 onder de opiumwet in Nederland, tot 1996 was het middel verkrijgbaar als legale chemische stof.
Neurochemie
GHB wordt meestal als vloeistof ingenomen en snel via de maagwand opgenomen. Het passeert vlot de bloed-hersenbarriere en stimuleert zowel de GHB-receptor als de GABA-receptor (beide o.a. in de hippocampus).
Effecten
Het effect wordt wel vergeleken met een alcoholroes. De effecten van GHB zijn dosisafhankelijk: een lage dosis (0.5 gram) stimuleert via de GHB-receptor de dopamineafgifte (euforie, ontremming, afname angst, zin seks en stimulering van het beloningscircuit), een hoge dosis (3-4 gram) geeft sedatie en/of agiatie. Negatieve effecten zijn: misselijkheid, braken, coma, ademhalingsdepressie en convulsies). De effecten treden op na 15 tot 30 minuten en houden 2 tot 6 uur aan. Bij overdoseringen treden niet alleen sederende effecten op, maar vaak ook agitatie, fysieke agressie en bizar of zelfbeschadigend gedrag.
Afhankelijkheid
GHB is zowel lichamelijk als psychisch ernstig verslavend, maar er ontstaat geen tolerantie. Afhankelijkheid ontstaat al binnen twee tot vier maanden wanneer GHB regelmatig wordt gebruikt. Onthoudingssymptomen zijn met name slaapstoornissen, gespannenheid, angstklachten, zweten, trillen, spierpijn en depressieve gevoelens. Acute onthouding kan aanleiding geven tot het ontstaan van ernstige symptomen zoals vooral: angst, desorientatie, hallucinaties, tremoren, versnelde hartactie (tachycardie), versnelde ademhaling (tachypnoe) en slapeloosheid. Bij ernstige agitatie treden hyperthermie (verhoogde lichaamstemperatuur) en rabdomyolyse (afbraak spierweefsel) op. Levensbedreigende complicaties zijn: hartritmestoornissen en insulten. Behandeling van afhankelijkheid wordt gedaan met diazepam en baclofen (agonistische werking op de GABAB-receptor).
Literatuur
- Levensbedreigende onthoudingsverschijnselen door GHB
- GHB-onttrekkingsverschijnselen behandeld met diazepam, baclofen en propranolol
Janssen van Raay, ME
Psyfar 2012 (2) 22-25
