Hulpgids

cPTSS

Complex Posttraumatische Stressstoornis (cPTSS), ook bekend als complex trauma, is een psychische aandoening die ontstaat na langdurige en herhaalde blootstelling aan traumatische ervaringen, vaak van interpersoonlijke aard (zoals ACE). Deze vorm van trauma verschilt van PTSS door de aard, duur en complexiteit van de traumatische gebeurtenissen. De behandeling van cPTSS kan complex zijn en vereist vaak een multidisciplinaire benadering.

Hoewel cPTSS niet is opgenomen in de DSM-5-TR, is het wel een aparte diagnose van PTSS in de ICD-11. De ICD-11 definieert cPTSS als de aanwezigheid van symptomen die synoniem zijn met PTSS (inclusief hyperarousal, vermijding en herbeleven), evenals emotionele dysregulatie, een negatief zelfbeeld en interpersoonlijke moeilijkheden.(¹⁾ Men denkt dat het optreedt na blootstelling aan ernstige en herhaalde trauma's, meestal tijdens de vroege levensfasen. Bij veel patiënten lijken deze diagnostische criteria te overlappen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Volgens de DSM-5-TR ervaren mensen met BPS een doordringend patroon van instabiliteit in interpersoonlijke relaties, een instabiel zelfbeeld, impulsiviteit en emotionele labiliteit. (²⁾ Deze patiënten hebben vaak moeite met een intense angst voor verlating. Hoewel blootstelling aan trauma geen vereiste is voor de diagnose van BPS, tonen studies aan dat tussen de 30% en 90% van de mensen met BPS voldoen aan de criteria voor een trauma-gebaseerde stoornis of een geschiedenis van trauma rapporteren. (^3,4)

Kenmerken cPTSS

1. Herhaalde of langdurige traumatische ervaringen
   cPTSS ontstaat vaak na langdurige blootstelling aan traumatische situaties, zoals kindermishandeling, langdurig huiselijk geweld, seksueel misbruik, mensenhandel, of herhaaldelijke oorlogservaringen.
2. Symptomen van PTSS
   Mensen met cPTSS ervaren vaak dezelfde symptomen als bij PTSS, waaronder herbelevingen van de traumatische gebeurtenis, vermijding van traumagerelateerde stimuli, negatieve veranderingen in cognities en stemming, en verhoogde prikkelbaarheid.
3. Emotionele disregulatie
   Patiënten met cPTSS hebben vaak moeite met het reguleren van hun emoties, wat kan leiden tot intense en onvoorspelbare emotionele reacties. Ze kunnen gevoelens van extreme woede, verdriet of angst ervaren, vaak zonder duidelijke trigger.
4. Negatief zelfbeeld
   Mensen met cPTSS ontwikkelen vaak een diepgeworteld negatief zelfbeeld. Ze kunnen zich waardeloos, schuldig of beschaamd voelen en hebben vaak moeite om zichzelf te vertrouwen.
5. Moeite met relaties
   cPTSS beïnvloedt vaak de manier waarop mensen relaties aangaan en onderhouden. Patiënten kunnen moeite hebben met vertrouwen, intimiteit en het onderhouden van stabiele relaties.
6. Dissociatieve symptomen
   Dissociatie is een veelvoorkomend symptoom bij cPTSS. Dit kan variëren van gevoelens van depersonalisatie (zich losgekoppeld voelen van zichzelf) tot derealisatie (zich losgekoppeld voelen van de omgeving) en geheugenproblemen.
7. Chronische gezondheidsproblemen
   Mensen met cPTSS kunnen ook lichamelijke gezondheidsproblemen ontwikkelen als gevolg van de constante stress en angst, zoals chronische pijn, maag- en darmproblemen, en cardiovasculaire problemen.
   
   

Literatuur

1. Complex post traumatic stress disorder. International Classification of Diseases, 11th Revision. Accessed May 26, 2024. 
2. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. American Psychiatric Association; 2022.
3. Bozzatello P, Rocca P, Baldassarri L, et al.
   The role of trauma in early onset borderline personality disorder: a biopsychosocial perspective.
   Front Psychiatry. 2021;12:721361.
4. Leichsenring F, Fonagy P, Heim N, et al.
   Borderline personality disorder: a comprehensive review of diagnosis and clinical presentation, etiology, treatment, and current controversies.
   World Psychiatry. 2024;23(1):4-25.