Schizofrenie
Wat is schizofrenie?
Schizofrenie is een chronisch psychiatrisch stoornis die invloed heeft op denken, gedrag en emoties. De aandoening begint meestal in de late tienerjaren of vroege volwassenheid. Mensen met schizofrenie ervaren vaak een scala aan symptomen die kunnen worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: positieve, negatieve en cognitieve symptomen. Positieve symptomen omvatten hallucinaties (dingen zien, horen, ruiken of voelen die er niet zijn) en wanen (sterk vastgehouden overtuigingen die niet gebaseerd zijn op de werkelijkheid). Onder negatieve symptomen wordt verstaan problemen als afvlakking van het gevoel, apathie, verlies van plezier en interesse, sociaal isoleren. Cognitieve symptomen zijn problemen met aandacht, geheugen en planning.
Geschiedenis
In 1896 formuleerde Kraepelin de ziekte-eenheid dementia preacox (letterlijk: vroege aftakeling) en beschreef drie vormen: de katatone, hebefrene en paranoïde vorm. Centraal hierbij stond de uiteindelijke aftakeling. Bleuler ontwikkelde in 1911 het concept schizofrenie (letterlijk: splijting van de geest), waarbij de splijting van de basale psychische functies centraal stond. Bleuler voegde aan de drie typen die Kraeplin beschreven had, een vierde toe de schizofrenia simplex. Vervolgens is er in feite weinig veranderd op het gebied van de classificatie, de drie vormen van Kraeplin vinden we weer terug in de huidige psychiatrische classificatie de DSM.
Voorkomen
- incidentie (aantal nieuwe gevallen per jaar): 0,2 - 0,6 per 1000 per jaar
- prevalentie (totaal aantal gevallen op een bepaald moment) 2,5 - 5,3 per 1000 (in Nederland: ± 100.000)
Symptomen
Diagnostische criteria
Klik hier voor de verschillende diagnostische criteria.
Subtypes
Klik hier voor de verschillende subtypes van schizofrenie.
Verloop
Een (eerste) psychotische episode wordt vooraf gegaan door een zogenaamde prodromale fase, met vroege symptomen (prodromi). Schizofrenie heeft een relatief slechte prognose. Het risico van een chronische ontwikkeling en een blijvend slecht functioneren is hoog. Tot 80% van de patiënten heeft een recidief van de psychose binnen 1à 2 jaar na staken van de antipsychotica. Uit Nederlands onderzoek bleek dat 40% van patiënten met chronische psychotische stoornissen herstelt, tegen de verwachting in, behoorlijk goed. Triest is dat zo'n 20% heel slecht herstelt, en dat er ook weinig hoop op verbetering is.
Oorzaken
Klik hier voor een beschrijving van de oorzaken
Behandeling
Klik hier voor een beschrijving van de behandeling
Testen
Het is niet mogelijk de diagnose schizofrenie te stellen op basis van neuropsychologisch onderzoek. Instrumenten die bij de screening worden gebruikt zijn de Comprehensive Assessment of At-Risk Mental States (CAARMS) en het Structured Interview for Prodromal Symptoms (SIPS). In Nederland wordt de CAARMS het meest gebruikt. Een zelfrapportagelijst die wordt gebruikt om mensen te screenen op een hoog risico op het ontwikkelen van een psychose is de Prodromal Questionnaire (PQ-16).
Boeken
Klik hier voor boeken over schizofrenie
Nederlandstalige links
Klik hier voor Nederlandstalige links
Bron
Castelein, S., Timmerman, M., Van der Gaag, M., & Visser, E. (2021).
Clinical, societal and personal recovery in schizophrenia spectrum disorders across time: States and annual transitions.
The British Journal of Psychiatry, 219(1), 401-408. doi:10.1192/bjp.2021.48
