Hulpgids

ADHD - DSM-5 criteria

Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis

DSM-5 criteria

314

Neuropsychologie en cognitie

Bij ADHD zijn meerdere cognitieve processen verstoord, de DSM-5 definieert zes belangrijke domeinen van de cognitieve functies:
- executieve functies (oa. aandacht, plannen, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit)
- leren en geheugen
- perceptuele motorische functie
- taal
- complexe aandacht
- sociale cognitie

Diagnose 

• Symptoom: aanwezigheid van zes of meer symptomen (van de negen).
• Leeftijd: meerdere van de symptomen die beperkingen veroorzaken waren vóór het twaalfde jaar aanwezig.
• Context: enkele beperkingen uit de groep symptomen zijn aanwezig op twee of meer terreinen.
• Beperking: duidelijke aanwijzingen dat de symptomen het sociale of schoolfunctioneren belemmeren of de kwaliteit ervan verminderen.
• Geen andere diagnose: de symptomen kunnen niet verklaard worden door een andere diagnose.
  
  

Ernst

• Licht: niet of nauwelijks meer symptomen dan nodig voor de classificatie en de symptomen leiden slechts tot lichte beperkingen in sociale of beroepsmatige functioneren.
• Matig: symptomen of functionele beperkingen tussen ‘licht’ en ‘ernstig’.
• Ernstig: veel meer symptomen dan nodig, of verschillende bijzonder ernstige symptomen zijn aanwezig of de symptomen leiden tot duidelijke beperkingen in sociale of beroepsmatige functioneren.
  
  

Vormen van ADHD

• Overwegend onoplettende beeld: er is vooral sprake van ernstige en aanhoudende aandachtsproblemen.
• Oververwegend hyperactieve/impulsieve beeld: er is vooral sprake van ernstige en aanhoudende impulsiviteit en hyperactiviteit.
• Gecombineerde beeld: beide soorten problemen komen samen voor. 
  
  

Criteria

1. Onoplettendheid (zes of meer) 
   a slaagt er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details of maakt achteloos fouten in school, werk of bij andere activiteiten.
   b heeft vaak moeite om aandacht bij taken of spel te houden.
   c lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct wordt aangesproken.
   d volgt vaak aanwijzingen niet op en slaagt er dikwijls niet in om schoolwerk, karweitjes of taken op het werk af te maken.
   e heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten.
   f vermijdt vaak om, heeft een afkeer van of is onwillig zich bezig te houden met taken die een geestelijke aandacht vereisen.
   g raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of activitteiten.
   h wordt gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels.
   i is vaak vergeetachtig tijdens dagelijkse bezigheden
2. Hyperactiviteit en impulsiviteit (zes of meer)
   a beweegt vaak onrustig met handen of voeten, of draait in zijn of haar stoel.
   b staat vaak op in situaties waarin verwacht wordt dat je op je plaats blijft zitten.
   c rent vaak rond of klimt overal op in situaties waarin dit ongepast is.
   d kan moeilijk rustig spelen of zich bezighouden met ontspannende activiteiten.
   e is vaak "in de weer" of "draaft maar door".
   f praat vaak excessief veel.
   g gooit het antwoord er vaak al uit voordat een vraag afgemaakt is.
   h heeft vaak moeite op zijn of haar beurt te wachten.
   i stoort vaak anderen of dringt zich op.

Leefijd

Verscheidende symptomen van onoplettendheid of hyperactiviteit-impulsiviteit waren voor het 12e jaar aanwezig.

Context

Verscheidende symptomen van onoplettendheid of hyperactiviteit-impulsiviteit zijn aanwezig op twee of meer terreinen.

Beperking

Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de symptomen interfereren met het sociale-, schoolse- of beroepsmatig functioneren.

Andere diagnose

De symptomen treden niet uitsluitend op in het beloop van schizofrenie of een andere psychotische stoornis en kunnen niet beter wordenverklaard door een andere psychische stoornis.

Literatuur ADHD

1. Kooij JJS, Buitelaar JK, Tilburg W van
   Voorstel voor diagnostiek en behandeling aandachtstekort-hyperactiviteitsstoornis (ADHD) op volwassen leeftijd
   NTvG (1999) 141: 349-358
2. Faraone, S.V., Biederman, J., Mick, E. (2006)
   The age-dependent decline of attention deficit hyperactivity disorder: a meta-analysis of follow-up studies
   Psychol Med. 36(2):159-65.
3. Weisfelt M, Schrier AC, Leeuw MC de
   Druk gedrag bij volwassenen; mogelijk aandachtstekort-hyperactiviteitsstoornis (ADHD)
   NTvG (2001) 145: 481-484
4. 4. DSM-5 - Nederlandse vertaling
   American Psychiatric Association
   Uitgeverij Boom (2014)