Hulpgids

Medicatie

• Specifieke sociale fobie
  Een bètablokker (medicijn tegen hoge bloeddruk), is eerste keuze bij de medicamenteuze behandeling. Het vermindert lichamelijke angstklachten zoals trillen, transpireren, hartkloppingen en blozen.
• Gegeneraliseerde sociale fobie
  Eerste keuze voor de farmacotherapie van een gegeneraliseerde sociale fobie is een selectieve serotonine heropnameremmer (SSRI). Paroxetine is van alle SSRI's het meest onderzocht en de enige SSRI die geregistreerd is voor de behandeling van de sociale fobie. In de onderzoeken verbeterde gemiddeld 60-80% van de patiënten. Over de duur van de medicamenteuze behandeling zijn beperkte gegevens bekend. Uit één studie blijkt dat na staken van de medicatie, bij ruim tachtig procent van de patiënten, de klachten binnen enkele maanden terugkeren. Het algemene advies is om na het verdwijnen van de klachten langer door te behandelen dan bij een depressie, in ieder geval minimaal één jaar. Pregbaline is een antiepilepticum, dat ook wordt gebruikt bij de behandeling van neuropatische pijn. Doordat het bindt aan calcium kanalen wordt de afgifte van glutamaat geremd. In een dosering van 200-600 mg zou het effectief zijn. Er is echter nog onvoldoende onderzoek versus SSRI's. Bijwerkingen zijn: duizeligheid, somnolent. Er zijn geen onttrekkingsverschijnselen.

Psychotherapie

In een aantal onderzoeken werd het effect van cognitieve therapie, gedragstherapie en cognitieve gedragstherapie (CGT) onderzocht. Alle drie blijken even effectief bij de behandeling van de sociale fobie. Cognitieve therapie is geïndiceerd indien overwegend irreële gedachten op de voorgrond staan, gedragstherapie als er met name sprake is van vermijdingsgedrag. De patiënt stelt samen met de therapeut een lijst samen met situaties die in toenemende mate angst oproepen. De patiënt begint met de minst gevreesde situatie en probeert langzaam moeilijkere situaties te overwinnen (exposure in vivo). Relaxatietraining is een vorm van gedragstherapie waarbij ontspanningsoefeningen worden toegepast in sociale situaties die angst oproepen. Sociale vaardigheidstraining is ook een vorm van gedragstherapie die gebruikt kan worden om het sociale contact te verbeteren.

Laser

Laser en een zogenaamde flitslamp behandeling lijken goed te helpen tegen het blozen. De rode oppervlakkige adertjes die voor in de huid liggen worden "weggeflitst".

Fecale microbiota transplantatie (FMT)

Een recente studie toont aan dat muizen die microbiota van patiënten met sociale angst ontvingen een specifiek verhoogde gevoeligheid voor sociale angst hadden, gekoppeld aan veranderingen in de immuniteit en de hersenen. Klinkt veelbelovend maar er zijn nogal wat beperkingen aan dit onderzoek, zoals dat over muizen gaat, het een kleine steekproefomvang is en de rol van bijvoorbeeld voeding en medicatie niet meegenomen is. Mogelijk dat in de toekomst fecale microbiota transplantatie (FMT) gebruikt zou kunnen worden om microbiota van gezonde donoren over te dragen naar patiënten met sociale angst. 

Literatuur sociale fobie

• Bijl R van, Zessen G van, Ravelli A
  Psychiatrische morbiditeit onder volwassnen in Nederland: het NEMESIS-onderzoek
  Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (1997) 141, 2453-2460
• Emmelkamp PMG, Bouman TK, Scholing HA
  Angst, fobiën en dwang: diagnostiek en behandeling
  Bohn Stafleu Van Loghum (1989)
• American Psychiatric Association (APA)
  DSM-5 - Nederlandse vertaling
  Boom (2014)
• Balkom AJLM v, Vliet IM v
  Farmacotherapie bij de sociale fobie
  In: Farmacotherapie angststoornissen. Benecke (2002)
• Emmelkamp PMG
  Cognitieve therapie bij angst en depressie
  Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (1993) 137, 487-490
• Ritz NL et al.
  Social anxiety disorder-associated gut microbiota increases social fear.
  Proc Natl Acad Sci U S A. 2024 Jan 2;121(1):e2308706120. doi: 10.1073/pnas.2308706120. Epub 2023 Dec 26. PMID: 38147649.
• Zorgstandaard Angstklachten en angststoornissen
• Richtlijn Angst- en dwangstoornissen (2024)