Hulpgids

Geschiedenis

Rond 1900 groeide bij een aantal psychologen en sociologen de overtuiging dat de groep waarin iemand opgroeit niet alleen van groot belang is voor zijn ontwikkeling, maar zijn denken, voelen en handelen grotendeels bepaalt. De groep gebruiken als therapeutisch medium was een voor de hand liggende volgende stap. Pas in jaren twintig echter gebruikte Jacob Moreno, de vader van psychodrama, als eerste het begrip groepstherapie en introduceerde Trigant Burrrow de term groepsanalyse. Ook Sigmund Freud, toch de specialist in individuele therapievormen, is van invloed geweest op de ontwikkeling van de groepstherapie. In de loop van de jaren veertig ontdekte de sociaal-psycholoog Kurt Lewin de bruikbaarheid van werkvormen als trainings- en sensitivitygroepen. Tegelijkertijd manifesteerde de groepspsychotherapie zich in de Verenigde Staten als erkende therapievorm. Steeds duidelijker werd dat de stoornissen in het psychisch functioneren ook kunnen worden gezien als een samenspel met de omgeving en niet alleen als individueel probleem. Men raakte er meer en meer van overtuigd dat mensen met intrapsychische problemen bijzonder goed in groepen behandeld kunnen worden. Tegenwoordig wordt groepspsychotherapie niet zozeer beschouwd als een psychotherapie in een therapiegroep, maar als psychotherapie die door deelname aan een groep plaatsvindt. Met andere woorden: groepspsychotherapie is niet een setting waarin therapie wordt bedreven, maar een op zichzelf staande vorm van psychotherapie.

Genezende factoren bij groepspsychotherapie

• Wekken van steunen van hoop
  Het zien van verbetering bij groepsleden aan het einde van therapie en het daaruit voorvloeiende geloof en vertrouwen in de behandelingsmethode en de therapeut heeft een groot therapeutisch effect.
• Universaliteit
  Herkenning van problemen bij anderen is een grote bron van opluchting en vermindert het gevoel van eenzaamheid.
• Altruïsme (onzelfzuchtigheid)
  Een belangrijke ontdekking in groepspsychotherapie is dat men anderen iets waardevols te bieden heeft: het gevoel nodig te zijn.
• Verbetering door herbeleving van de oorspronkelijke gezinssituatie
  In een groep komen, door de interactie met andere groepsleden, vroegere gezinsconflicten naar boven die in een individuele setting soms verborgen blijven of zich pas veel later manifesteren. Bovendien kunnen ze in een groep ook makkelijker opnieuw en gecorrigeerd herbeleefd worden.
• Ontwikkelen sociale vaardigheden
  Het ontwikkelen van sociale vaardigheden (leren praten, mening geven, irritaties uiten, leren contact te maken, etc.) is een belangrijke genezende factor, het verbetert de sociale contacten en bevordert intimiteit.
• Leren van elkaar
  Als een groep zo wordt geleid dat de leden zich kunnen gedragen zonder op hun hoede te hoeven zijn en zonder te veel te denken aan wat een ander van ze denkt, wordt hun probleem vanzelf zichtbaar. Men leert hoe men door anderen wordt gezien, hoe men zich aan zichzelf en anderen toont en gaat begrijpen wat men met anderen doet.
• Groepscohesie ("groepsgevoel" of "wij-gevoel")
  Groepen met een hoge cohesie hebben op alle gebieden een beter resultaat; accepatatie en begrip door leden onderling kan van grotere kracht en betekenis zijn dan acceptatie door een therapeut.
• Catharsis
  De emotionele bevrijding.
• Existentiële factoren
  
  

Wat is groepstherapie (bron: NVGP)

Groepstherapie is therapie in groepsverband. Een beperkt aantal deelnemers, vaak acht tot tien, vormt samen met een groepstherapeut een therapiegroep die regelmatig bij elkaar komt. Meestal is er één keer per week een bijeenkomst die anderhalf tot twee uur duurt. Tijdens de zitting bespreken en/of behandelen de groepsleden belangrijke onderwerpen met elkaar onder begeleiding van de therapeut. In deze therapievorm spelen niet alleen de cliënt en de therapeut, maar alle groepsleden een rol. Met het gegeven dat de therapie plaats vindt in en met een groep, werkt iedereen wel aan zijn of haar eigen problemen. In een therapiegroep gebeuren dingen in het contact met anderen, die vergelijkbaar zijn met het gewone leven buiten de therapie. Mensen zeggen dingen en doen dingen die anderen beïnvloeden en waarbij gevoelens van herkenning, boosheid, verdriet of genegenheid kunnen ontstaan. Omdat alle deelnemers hun eigen persoonlijkheid, levensgeschiedenis en problemen meebrengen, reageren zij ieder op een eigen specifieke wijze op de ander hetgeen voor iedereen een zeer actief en leerzaam proces kan zijn. Natuurlijk zal tijdens de bijeenkomsten ook afwisselend aandacht zijn voor de afzonderlijke deelnemers. De ene keer zal de een meer aan bod komen, de andere keer de ander.

Misvattingen

Je hebt hulp gezocht en waarschijnlijk ging je ervan uit dat je individuele therapie zou gaan doen. Nu stelt je behandelaar echter groepstherapie voor. Grote kans dat je een aantal (voor)oordelen hebt over groepstherapie en daardoor ook enige aarzeling hebt om het advies van je behandelaar op te volgen. De twee meest gehoorde misvattingen over groepstherapie zijn dat je minder aandacht zou krijgen en je belast wordt met het verdriet van anderen. Groepstherapie is juist een zeer intensieve vorm van therapie waarbij je de hele sessie hard aan het werk bent en waarbij de ander je juist kan helpen (weer) dichter bij jezelf te komen.

Beroepsvereniging

Nederlandse vereniging voor groepsdynamica en groepspsychotherapie (NVGP)