Hulpgids

Ontstaan

De grondlegger van de contextuele therapie is de Hongaarse-Amerikaanse psychiater en gezinstherapeut Ivan Boszormenyi-Nagy, die opgroeide in een samenleving die gekenmerkt werd door nauwe familiebanden. Hij studeerde medicijnen aan de universiteit van Boedapest en wilde psychiater worden omdat hij zich wilde inzetten voor onderzoek en behandeling van psychosen. Zijn emigratie in 1950 naar de VS, betekende dat hij werd afgesneden van zijn familie, hetgeen bijgedragen heeft aan de ontwikkeling van zijn theorie. In 1957 werd Nagy directeur van de afdeling gezinspsychiatrie van het Eastern Pennsylvania Psychiatric Institute, Philadelphia. De gezamenlijke zittingen van staf, schizofrene patiënten en hun families waren in de evolutie van zijn denken een keerpunt. Sinds die periode ontwikkelde hij, in dialoog met andere gezinstherapeuten, de contextuele therapie. Nagy integreerde in zijn manier van denken en werken invloeden uit de psychoanalyse en de gezinstherapie. De Joodse filosoof Martin Buber heeft met zijn begrip van de dialoog dat het fundament vormt van alle menselijke relaties, grote invloed gehad op de ontwikkeling van het contextuele denken van Nagy. Dé grote geestelijke ontdekking van Bubers leven is de herontdekking van de joodse traditie, dat wil zeggen hoe daarin over menselijke verhoudingen wordt gedacht. Buber vindt in het chassidisme, dat ieder mens actief kan bijdragen aan rechtvaardige verhoudingen tussen mensen. Volgens Buber is voor een werkelijke dialoog de relatie onmisbaar voor het individuele zelf. Wanneer er breuken zijn ontstaan in familierelaties vindt Nagy het dan ook van het grootste belang de dialoog weer op gang te brengen. Hij legt de nadruk op het opsporen van hulpbronnen binnen familierelaties. Uitgangspunt is dus dat de werkelijkheid van mensen relationeel en intergenerationeel is. De mens is een relationeel wezen.

Contextueel

De term "contexeel" is gekozen om de dynamische verbondenheid aan te geven van een persoon met diens relaties, dwars door de generaties. Ieder mens maakt deel uit van een familienetwerk. Contextuele hulpverlening is dus hulpverlening die rekening houdt met en gebruik maakt van deze dynamische intergenerationele verbondenheid. De contextueel therapeut houdt voortdurend rekening met dit intergenerationele netwerk; ook als er gewerkt wordt met een enkele client. Uitgangspunt van de contextuele hulpverlening is onder meer de gedachte dat het relationele leven van mensen vier dimensies (zie hieronder) kent.

De vier dimensies

De relationele werkelijkheid van ieder mens omvat volgens Nagy vier dimensies ofwel vormen waarin we dat wat we over de mens weten, kunnen ordenen. Op deze dimensies berusten zijn theorie en therapie.
1. Feiten (facts or legacy)
Erfelijkheid, lichamelijke eigenschappen, gebeurtenissen, achtergronden van vaders- en moederskant et cetera, zijn allemaal feiten die iemands leven beïnvloeden
2. Behoeften of psychologie (needs or psychology)
Wat zich in het individu afspeelt aan behoeften, gevoelens, gedachten, fantasieën en motivaties. Hoe hebben deze mensen die feiten en gebeurtenissen uit hun leven verwerkt?
3. Interacties (power transactions or alignments)
De patronen van gedrag en communicatie tussen personen: gezinsstructuren, regels, bondjes (samen met moeder tegen vader en oudste broer) et cetera
4. Relationele ethiek (ethical balance)
De voornaamste dimensie, de rechtvaardigheid van de relatie, het relationele evenwicht, de balans van geven en nemen. Een relatie is rechtvaardig als er op de lange termijn evenwicht is tussen geven en nemen, tussen rechten en plichten. Deze dimensie zit verweven in de feiten, de psychologie en de interacties en is daar onlosmakelijk mee verbonden. Zij overkoepelt als het ware de andere drie dimensies. Er bestaat in families een "onzichtbaar grootboek" waarin die balansen tussen de familieleden bijgehouden worden. Wat in de ene generatie uit balans is geraakt, probeert men in de volgende weer in evenwicht te brengen. Deze beweging kan tot een verbetering in de toekomst leiden of tot een zich steeds weer herhalen van destructieve patronen.