Antidepressiva - stoppen
Inleiding
Antidepressiva zijn niet verslavend en leiden niet tot afhankelijkheid. Wel bestaat er een kans op (aspecifieke) onttrekkingsverschijnselen tijdens afbouw en na staken. De symptomen zijn meestal mild van aard, beginnen twee à vijf dagen na het staken (m.u.v. fluoxetine, waar klachten pas na langere tijd na staken kunnen optreden) en duren variërend één tot drie weken. De ernst van de klachten hangt af van de duur van de behandeling met antidepressiva, bij snel afbouwen (minder dan 2 weken) ontstaan meer problemen dan bij geleidelijk uitsluipen.
Overzicht onttrekkingsverschijnselen
- Griepachtige symptomen
hoofdpijn, moeheid, lethargie, spierpijn, koude rillingen, zweten - Slaapproblemen
inslaapproblemen, levendige dromen, nachtmerries, excessief dromen - Bewegingsstoornissen
parkinsonisme, acathisie, katatonie, tremoren, dystonie, ataxie (coördinatiestoornis van de spieren) - Maagdarmklachten
misselijkheid, braken, buikpijn, diarree, verminderde eetlust - Psychiatrische symptomen
angst, agitatie, prikkelbaarheid, huilbuien, somberheid, overactiviteit, (hypo)manie, agressie, impulsief gedrag, hallucinaties, delier, (paranoïde) wanen - Sensorische problemen
paresthesieën (tintelingen), elektrische schoksensaties, duizeligheid, licht gevoel in hoofd
- Overige
cognitieve stoornissen (o.a. concentratiestoornissen, geheugenproblemen), hartritmestoornissen
Meest gemelde onttrekkingsverschijnselen bij SRI's
Griepachtige symptomen, maag-darmklachten, slaapklachten en aspecifieke en psychische klachten.
Meest gemelde onttrekkingsverschijnselen bij TCA's
Griepachtige symptomen, maag-darmklachten en slaapklachten.
Afbouwschema
In dezelfde volgorde als de eliminatiehalfwaardetijd (T½) afneemt, neemt de incidentie van onttrekkingsverschijnselen toe. Paroxetine bijvoorbeeld heeft een halfwaardetijd van minder dan een dag en fluoxetine van tussen de één en drie weken. Paroxetine verdwijnt dus snel uit het lichaam heeft daarmee een grote kans op onttrekkingsverschijnselen, terwijl fluoxetine langzaam uit het lichaam verdwijnt. Het advies is om langzaam uit te sluipen, bijvoorbeeld verminderen met 25% per maand. Uit één onderzoek komt naar voren dat patiënten die in het begin veel bijwerkingen hadden, bij het staken ook meer kans hadden op onttrekkingsverschijnselen.
Halfwaardetijden SSRI's
- Escitalopram: T½ = 1-2 dagen
- Fluoxetine: T½ = 4-6 dagen, actieve metaboliet T½ = 4-16 dagen
- Fluvoxamine: T½ = < 1 dag
- Paroxetine: T½ = < 1 dag
- Sertraline: T½ = 1 dag
- Venlafaxine: T½ = < 1 dag
Risicofactoren
Hoge dosering, korte halfwaardetijd, lange gebruiksduur en abrupt stoppen.
