Hypothalamus
Hypothalamus
De hypothalamus is een klein geheel van structuren onder (hypo) de thalamus. De hypothalamus controleert het autonome zenuwstelsel, het endocriene systeem, de temperatuurregeling en speelt een cruciale rol bij de organisatie van gedragingen die zorgen voor de overleving van het individu en de soort: eten, vechten, vluchten, seks.
Hypofyse
De hypofyse, oftewel hersenaanhangsel, is een klier midden in het hoofd, onder de hersenen, die vele hormonen afscheidt. De hypofyse vervult een belangrijke rol bij de regulering van een groot aantal hormonen:
groeihormoon (GH), thyroïdstimulerend hormoon (TSH, schildklier), Adrenocorticotroof hormoon (ACTH, bijnierschors), gonadotrofe hormonen (testis, ovaria), prolactine, antidiuretisch hormoon (ADH) en oxytocine.
Feedback
Terugkoppeling (feedback) is een mechanisme in het lichaam dat ervoor zorgt dat de balans (homeostase) in stand blijft. De hypothalamus stuurt de hypofyse aan, de hypofyse geeft meer of minder hormonen af. De achterkwab van de hypofyse staat met zenuwceluitlopers (axonen) direct in verbinding met de hypothalamus. De voorkwab van de hypofyse is via een poortadersysteem verbonden met de hypothalamus. Deze meet de hoeveelheden hormonen in het bloed en stuurt hormonen naar de hypofyse wanneer er meer of minder van een hormoon nodig is. Via de hypofysesteel komt onder andere dopamine in de hypofyse terecht dat de afgifte van prolactine remt.
Prolactine
Prolactine is een hormoon dat door de adenohypofyse (voorkwab) wordt uitgescheiden. De hypothalamus kan de hypofyse stimuleren tot de afgifte van prolactine (prolactin-releasing factors, prf) of de afgifte juist remmen (prolactin-inhibiting factor, pif). Omdat de uitscheiding onder directe controle van dopaminerge neuronen in de hypothalamus staat, is dopamine de belangrijkste pif: hoe meer dopamine, hoe minder prolactine wordt uitgescheiden. Antipsychotica stimuleren, door hun antagonisme van de dopamine-D2-receptor dus de afgifte van prolactine. Andere prf's zijn oxytocine en thyroid releasing hormone en in mindere mate serotonine, oestrogenen en opiaten. De gevolgen van een langdurig verhoogde prolactinespiegel zijn (nog) niet duidelijk.
