Antidepressiva - bijwerkingen
Meest voorkomende bijwerkingen antidepressiva
- Maag-darm klachten
Misselijkheid, braken, diarree en maag- en darmkrampen, klachten zijn dosis gerelateerd en er treedt vaak tolerantie op na één tot enkele weken. - Hoofdpijn
- Droge mond, obstipatie, wazig zien, transpireren, moeite met urineren.
Komen vaak voor bij de oudere middelen en berusten op een ongewenste blokkade van cholinerge receptoren. - Vermoeidheid, sufheid en slaperigheid
Gevolg van ongewenste blokkade van noradrenerge, histaminerge en serotonine receptoren. - Lage bloeddruk
Orthostatische hypotensie (bloeddrukdaling bij plotseling opstaan). Symptomen: duizeligheid, licht in het hoofd, hoofdpijn, wazig zien en flauwvallen. Het is een ongewenste blokkade van noradrenerge receptoren. Kan voorkomen bij MAOIs, trazodon en klassieke antidepressiva, SSRI's hebben een minimale invloed. - Seksuele functiestoornissen
- Gewichtstoename
Meestal enkele weken of soms maanden na het begin met antidepressiva kan gewichtstoename ontstaan, hoe dat kan is onduidelijk. Een mogelijke verklaring is een afname van de basale stofwisseling of blokkade van serotonine- en histamine-receptoren. Bij een onderzoek onder 183.118 patiënten die 8 verschillende antidepressiva gebruikten (sertraline, citalopram, escitalopram, fluoxetine, paroxetine, bupropion, duloxetine en venlafaxine) was de conclusie dat in absolute zin de verschillen tussen de antidepressiva klein zijn, de totale gewichtstoename over een periode van 24 maanden was slechts ca. 1.4 kg. Bupropion had minste invloed op het gewicht. - Slaapstoornissen
Sommige antidepressiva hebben een slaapvorderend effect (door antagonistische werking op 5HT2- en H1 receptoren) Bij het staken van antidepressiva die de REM-slaap onderdrukken, zoals de SSRI's ontstaat een soort rebound van de remslaap, waardoo intense, levendige en soms angstige dromen. (Tribl et al, 2012) - Geheugenproblemen
Bij ouderen: verwardheid (ongewenste blokkade van cholinerge receptoren) - Versnelde en vertraagde hartwerking
Een versnelde hartwerking (door blokkade van cholinerge receptoren) kan worden veroorzaakt door de meeste klassieke antidepressiva en non-selective MAOIs en door venlafaxine, reboxetine en duloxetine. SSRI's kunnen een lichte daling van de hartfrequentie veroorzaken. - Heart Rate Variabiliteit (HRV)
Een hoge HRV (variatie in duur tussen achtereenvolgende hartslagen) is een teken van fitheid, klassieke antidepressiva veroorzaken een verlaging.
Zeldzame bijwerkingen
Literatuur
- Sussman N, Ginsberg D
Weight Gain Associated with SSRIs
Primary Psychiatry (1998): 28-37 - Nierenberg AA, Adler LA, Peselow E, Zornberg G, Rosenthal M
Trazodone for antidepressant-associated insomnia
Am J Psychiatry. (1994) 151:1069-1072 - Kaynak H, Kaynak D, Gözükirmizi E, Guilleminault C
The effects of trazodone on sleep in patients treated with stimulant antidepressants
Sleep Med. (2004) 5:15-20. - Naarding, P en Risselada AJ
Molemans Praktische psychofarmacologie
Prelum (2021) - Schillevoort I, van Puijenbroek EP, de Boer A, Roos RAC, Jansen PAF, Leufkens HGM
Extrapyramidal syndromes associated with selective serotonin reuptake inhibitors: a case-control study using spontaneous reports
Int Clin Psychopharmacol. (2002) 17 (2): 75-79 - Heerdink ER en Meijer WEE
Selectieve serotonine heropnameremmers en bloedingen
Psyfar (2006) 2: 36-38 - Movig KLL, Egberts ACG
Hyponatriëmie als bijwerking van antidepressiva
Psyfar (2006) 3: 40-43 - Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb (2005)
SSRIs and venlafaxine in association with bruxism
Januari 2007 - Beers E, Grootheest AC van
Tandenknarsen als bijwerking van SSRI’s
Psyfar (2008) 2: 45-47 - Citalopram and priapism
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Mei 2007 - Bruijn JA, Moleman P
Suïcidaliteit en suïcide bij behandeling met antidepressiva
Psyfar (2007) 2: 13-16 - Damsa C, Sterck R, Schulz P
Gynaecomastie tijdens de behandeling met paroxetine
Psyfar (2007) 2: 26-27 - Susan J. Diem; Terri L. Blackwell; Katie L. Stone; Kristine Yaffe; Elizabeth M. Haney; Michael M. Bliziotes; Kristine E. Ensrud
Use of Antidepressants and Rates of Hip Bone Loss in Older Women: The Study of Osteoporotic Fractures
Arch Intern Med. (2007) 167: 1240-1251 - de Abajo FJ, Garcia-Rodriguez LA
Risk of Upper Gastrointestinal Tract Bleeding Associated With Selective Serotonin Reuptake Inhibitors and Venlafaxine Therapy: Interaction With Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs and Effect of Acid-Suppressing Agents
Arch Gen Psychiatry. (2008) 65: 795-803 - Tondo L, Vázquez G, Baldessarini RJ
Mania associated with antidepressant treatment: comprehensive meta-analytic review.
Acta Psychiatr Scand 2010;121(6):404-14 - Derrijks HJ
Invloed van antidepressiva op de glucosehuishouding
Psyfar (2010) 3: 28-33 - Chi-Shin Wu, Sheng-Chang Wang, Yu-Cheng Cheng and Susan Shur-Fen Gau
Association of Cerebrovascular Events With Antidepressant Use: A Case-Crossover Study
Am J Psychiatry 2011; 168:511-521 - Tribl GG, Wetter TC, Schredl M.
Dreaming under antidepressants: a review on evidence in depressive patients and healthy volunteers.
Sleep Med Rev 2012 - Baldessarini et al.
Antidepressant-associated mood-switching and transition from unipolar major depression to bipolar disorder: A review.
J Affect Disord. 2013;148(1):129-35. Epub 2012/12/12 - Ohayon MM, Mahowald MW, Dauvilliers Y, et al.
Prevalence and comorbidity of nocturnal wandering in the US adult general population.
Neurology 2012;78:1583‐9. - Yang C, White DP, Winkelman JW.
Antidepressants and periodic leg movements of sleep.
Biol Psychiat 2005;58:510‐4. - Voican CS, Corruble E, Naveau S, Perlemuter G.
Antidepressant-induced liver injury: a review for clinicans
Am J Psychiatry 2014;171:404-415 - Weeke P, Jensen A, Folke F et al.
Antipsychotics and associated risk of out-of-hospital cardiac arrest.
Clin Pharmacol Ther 2014;96(4):490-497 - Kuo H, Chen H, Lee C et al.
Antidepressants and risk of type 2 diabetes mellitus: a population-based nested case-control study.
J Clin Psychopharmacol 2020;40:359-365 - Petimar J, Young JG, Yu H, Rifas-Shiman SL, Daley MF, Heerman WJ, Janicke DM, Jones WS, Lewis KH, Lin PD, Prentice C, Merriman JW, Toh S, Block JP. Medication-Induced Weight Change Across Common Antidepressant Treatments : A Target Trial Emulation Study.
Ann Intern Med. 2024 Aug;177(8):993-1003. doi: 10.7326/M23-2742. Epub 2024 Jul 2. PMID: 38950403.
