Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (WVGGZ)
De Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) vervangt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ). De Wvggz beschrijft de rechten van mensen die verplichte zorg krijgen in de ggz. De Wvggz geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen. De Wvggz is er om de rechten van deze mensen te beschermen. De Wvggz richt zich vooral op het voorkómen van verplichte zorg. Als dat niet kan, dan moeten zorgaanbieders de verplichte zorg uitvoeren met zo min mogelijk dwang en er zo snel mogelijk mee stoppen. Bij jeugdigen is er extra aandacht voor de mogelijke nadelen die verplichte zorg kan hebben op hun geestelijke en lichamelijke ontwikkeling.
Verplichte zorg buiten een instelling
Onder de BOPZ was gedwongen zorg alleen mogelijk in een psychiatrisch ziekenhuis met BOPZ-aanmerking: pas als iemand opgenomen kan worden overgegaan tot het toepassen van gedwongen zorg. Daardoor kan een gedwongen opname noodzakelijk zijn om iemand gedwongen te behandelen. De WVGGZ biedt de mogelijkheid om ook in de ambulante situatie verplichte zorg toe te passen. De wet stelt (bijna) alle vormen van verplichte zorg ambulant toepasbaar.
Invloed van de cliënt
In deze wet staat dat de patiënt voldoende invloed moet hebben tijdens de hele periode van verplichte zorg. Hulpverleners moeten regelmatig met de patiënt overleggen en de (verplichte) zorg volgens specifieke eisen (multidisciplinair) voorbereiden en evalueren. De patiënt heeft het recht om aan te geven welke zorg en behandeling zijn voorkeur heeft. Hulpverleners moeten hier zo veel mogelijk aan voldoen, tenzij de wensen van de patiënt in strijd zijn met goed hulpverlenerschap. De WVGGZ beoogt de rechtspositie te verbeteren van de patiënt die gedwongen zorg krijg te verbeteren. Er veel meer klachtgronden in de WVGGZ, de patiënt en diens naasten hebben meer rechten in de aanvraag en/of uitvoering van verplichte zorg. Verplichte zorg is een ‘ultimum remedium’ is: zoveel mogelijk zorg moet verleend worden op basis van vrijwilligheid. Er moet ‘zorg op maat’ worden geboden volgens het model van ‘stepped care’. Daarbij zijn de al bekende criteria van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid geldend.
Voorwaarden voor het verlenen van verplichte zorg
De Wvggz beschrijft twee manieren om toestemming te krijgen voor verplichte zorg. Dat kan via: een zorgmachtiging via de rechter of via een crisismaatregel via de burgemeesterAls vrijwillige zorg niet mogelijk is om het ernstige nadeel weg te nemen, is verplichte zorg mogelijk. Voorwaarden zijn dat de verplichte zorg:
- de enige manier is om het ernstige nadeel weg te nemen
- in verhouding staat tot het op te lossen ernstig nadeel (proportioneel is)
- resultaat heeft (effectief is)
Zorgmachtiging en crisismaatregel
Een zorgmachtiging (voorheen: voorwaardelijk en voorlopige machtiging) is een machtiging van de rechter waarmee verplichte zorg op grond van de Wvggz toegepast kan worden. Een zorgmachtiging is mogelijk als een psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel. Maar alleen als vrijwillige zorg niet mogelijk is, en verplichte zorg de enige manier is om het ernstig nadeel weg te nemen. De crisismaatregel (IBS) in de Wvggz is een beslissing van de burgemeester waarmee verplichte zorg toegepast kan worden. Dit is in een crisissituatie waarin snel ingegrepen moet worden vanwege onmiddellijk dreigend ernstig nadeel. Een crisismaatregel is maximaal drie werkdagen geldig. De officier van justitie krijgt een kopie van de crisismaatregel van de burgemeester. De officier kan binnen een werkdag aan de rechter vragen om de crisismaatregel te verlengen met een machtiging tot voortzetting van een crisismaatregel. De rechter beoordeelt of er sprake is van een onmiddellijk dreigend ernstig nadeel door een vermoedelijke psychische stoornis of of het ernstig nadeel door de voortzetting van de crisismaatregel kan worden weggenomen.
Meer informatie over de Wvggz
- website dwangindezorg.nl van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
- Wvggz ketencoördinatieteam: Handreikingen bij de uitvoering Wvggz
- de tekst van de wet staat op overheid.nl: Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
