Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (WVGGZ)
De Wet BOPZ wordt 1 januari 2020 vervangen door de Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg. De nieuwe wet wil gedwongen behandeling van mensen met psychische problemen minder ingrijpend maken. Een belangrijk verschil is dat verplichte zorg straks ook buiten een instelling opgelegd kan worden.
Verplichte zorg buiten een instelling
Onder de huidige wet (BOPZ) is gedwongen zorg alleen mogelijk in een psychiatrisch ziekenhuis met BOPZ-aanmerking: pas als iemand opgenomen kan worden overgegaan tot het toepassen van gedwongen zorg. Daardoor kan een gedwongen opname noodzakelijk zijn om iemand gedwongen te behandelen. De WVGGZ is "patiënt volgenden biedt de mogelijkheid om ook in de ambulante situatie verplichte zorg toe te passen. De wet stelt (bijna) alle vormen van verplichte zorg ambulant toepasbaar.
Invloed van de cliënt
In het wetsvoorstel staat dat de patiënt voldoende invloed moet hebben tijdens de hele periode van verplichte zorg. Hulpverleners moeten regelmatig met de patiënt overleggen en de (verplichte) zorg volgens specifieke eisen (multidisciplinair) voorbereiden en evalueren. De patiënt heeft het recht om aan te geven welke zorg en behandeling zijn voorkeur heeft. Hulpverleners moeten hier zo veel mogelijk aan voldoen, tenzij de wensen van de patiënt in strijd zijn met goed hulpverlenerschap. De WVGGZ beoogt de rechtspositie te verbeteren van de patiënt die gedwongen zorg krijg te verbeteren. Er veel meer klachtgronden in de WVGGZ, de patiënt en diens naasten hebben meer rechten in de aanvraag en/of uitvoering van verplichte zorg. Verplichte zorg is een ‘ultimum remedium’ is: zoveel mogelijk zorg moet verleend worden op basis van vrijwilligheid. Er moet ‘zorg op maat’ worden geboden volgens het model van ‘stepped care’. Daarbij zijn de al bekende criteria van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid geldend.
Uitleg
Patiënten krijgen recht op uitleg in begrijpelijke taal. Zo nodig is een tolk beschikbaar op de hoorzitting.
Participatie (meedoen in de samenleving)
Tijdens de verplichte zorg moet er steeds aandacht zijn voor de maatschappelijke participatie van de patiënt. Hij moet dus mee kunnen blijven doen in de maatschappij of alvast voorbereid worden om na de behandeling weer een maatschappelijk leven op te bouwen.
Betrokkenheid familie
Familieleden en andere direct betrokkenen kunnen straks meer betrokken worden bij de beslissing of verplichte zorg nodig is. Familievertrouwenspersonen zullen advies en bijstand geven aan familieleden en andere direct betrokkenen van vrijwillig en verplicht opgenomen patiënten.
Zorgmachtiging
De voorwaardelijk en voorlopige machtiging vervallen en gaan samen verder onder de noemer "zorgmachtiging" en de IBS wordt een "crisismaatregel". Nieuw is dat de WVGGZ de mogelijkheid biedt tot "tijdelijke verplichte zorg voorafgaand aan de crisismaatregel". Dit mag maximaal 18 uur duren, daarna moet deze zorg onder de vlag van de crisismaatregel geboden worden. De machtiging tot voortzetting van de IBS wordt voortaan een "machtiging tot voortzetting van de crisismaatregel". In noodsituaties kan onder bepaalde voorwaarden maximaal drie dagen tijdelijk verplichte zorg worden verleend, indien de zorgmachtiging of de (voortgezette) crisismaatregel hier niet in voorziet. Wat ook verandert, is dat de burgemeester "indien mogelijk"’ de betrokkene hoort voordat hij of zij beslist tot een crisismaatregel. Verder is opvallend dat "een ieder" via een nog op te richten meldpunt bij de gemeente waar de betrokkene woont, een verzoek kan indienen tot het verrichten van een verkennend onderzoek naar "de noodzaak tot verplichte zorg" voor die betrokkene.
