Deep brain stimulation (DBS)
Inleiding
Bij circa tien procent werken die cognitieve behandelingen onvoldoende, dan is een alternatief een neurochirurgische ingreep. Vroeger werden daarbij letsels gemaakt in de hersenen om het aangetaste gebied uit te schakelen, maar bij die aanpak kunnen er onomkeerbare bijwerkingen ontstaan. Diepe hersenstimulatie is een veilig altarnatief. Daarbij worden er in de hersenen elektroden ingeplant die de activiteit van zenuwcellen beïnvloeden met elektrische stroom en zo de afwijkende hersenactiviteit kunnen corrigeren. Het voordeel is dat de stimulatie nauwkeurig kan worden gecontroleerd en bijgesteld en dat de bijwerkingen in het algemeen mild en behandelbaar zijn. Diepe hersenstimulatie werd al succesvol toegepast bij meer dan 100.000 mensen met motorische aandoeningen zoals parkinson en is ook effectief tegen chronische pijn.
OCD (Bron: Promotieonderzoek Ilse Graat)
Na een jaar behandeling met DBS namen dwangklachten met 40% af en ook angst en depressie halveerden. Het effect hield aan van 3 tot 12 jaar. Ook hadden patiënten op de lange termijn een betere kwaliteit van leven en functioneren. Bijwerkingen van DBS waren o.a. hypomane effecten zoals opgewektheid, toegenomen spraak en meer energie. Daarnaast kwamen ook impulsiviteit en slaapproblemen voor. De hypomane klachten ontstonden na het aanzetten of het ophogen van de stimulatie, en verdwenen gewoonlijk binnen één week. Bijwerkingen waren reversibel door de stimulatie instellingen aan te passen. Uit het onderzoek kon de conclusie worden getrokken dat DBS een effectieve behandeling is voor patiënten met therapieresistente dwangstoornis, die tevens leidt tot een betere kwaliteit van leven en functioneren.
Depressie
Een overzichtsstudie laat zien dat diepe hersenstimulatie van een specifiek deel van het brein werkt bij 60 tot 70 procent van de chronisch depressieve patiënten. Hun depressieve klachten namen met minstens de helft af. De langetermijneffecten lijken goed: bij wie het werkt, blijft het werken.
Anorexia
Canadees onderzoek toonde aan dat hersenstimulatie kan helpen bij patiënten met ernstige anorexia nervosa. Van de veertien vrouwen die de behandeling afmaakten, hadden zes na een jaar een normaal lichaamsgewicht. Tien patiënten hadden daarnaast minder last van depressies en bij vijf verminderden de stemmingswisselingen en angstgevoelens.
Risico's
Bij een onderzoek onder 5000 Parkinson-patiënten die met DBS behandeld werden kwam naar naar voren dat een relatief groot aantal patiënten zich na de operatie suïcideerde of een poging ondernam. De suïcidefrequentie bij de ziekte van Parkinson ligt juist erg laag. Kanttekening is wel dat bij Parkinson vooral de nucleus subthalamicus wordt gestimuleerd, terwijl bij OCS en depressie andere hersenkernen worden gestimuleerd. Stemmingsstoornissen ten gevolge van DBS van de nucleus subthalamicus komen regelmatig voor, meestal echter van tijdelijke aard. Eén van de verklaringen hiervoor kan zijn het ontbreken van het psychotrope effect van levodopa, dat postoperatief vaak wordt gereduceerd of gestaakt of door directe stimulatie van de substantie nigra.
Artikelen
- Anonymous (2011)
Deep brain stimulation surgery "first" for depression
BBC News Online - Daily mail reporter (2011)
Grandmother who battled depression for 10 years recovers after having brain implant
Mail online - Jha, A (2006)
When we turn the current on, the patients report the emptiness suddenly dissapears
The Guardian - Off the Beaten Track; Studies on Deep Brain Stimulation for Obsessive-Compulsive Disorder
Promotieonderzoek van Ilse Graat over Deep brain stimulation (DBS) bij de obsessieve-compulsieve stoornis (OCD)
Bron
- Vroon V et al
A Multicentre study on suicide outcomes following subthalamic stimulation for Parkinson's disease
Brain (2008) 131: 2720-2728 - Portman AT, Leenders KL, Laar T van, Staal MJ, Journée HL, Dunnen WFA den
Depressie na chronische subthalamicusstimulatie bij de ziekte van Parkinson - een klinisch pathologische casus
Ned Tijdschrift voor Neurologie (2001) 108-110 - Menchón JM, Real E, Gabriëls L
A prospective international multi-center study on safety and efficacy of deep brain stimulation for resistant obsessive-compulsive disorder
Molecular Psychiatry (2019)
