Hulpgids

Nagebootste stoornis opgedrongen aan iemand anders

De nagebootste stoornis opgedrongen aan iemand anders, voorheen Nagebootste stoornis bij volmacht, wordt ook wel  "Munchausen Syndrome by proxy" (MBP) genoemd. De term MBP werd in 1976 voor het eerst gebruikt in een verslag waarin vier kinderen werden beschreven die zo ernstig waren mishandeld, dat zij in hun groei belemmerd waren. In 1977 beschreef een Engelse kinderarts, Dr. Roy Meadow, een aantal kinderen met epileptische aanvallen, die door de moeder overdreven of veroorzaakt waren. Hij schreef dit gedrag van de moeders toe aan MBP. Sindsdien zijn er honderden gevalsbeschrijvingen gepubliceerd. MBP is een gevaarlijke vorm van kindermishandeling waarbij de ouder/verzorger opzettelijk lichamelijke en/of psychologische symptomen en/of klachten bij een kind overdrijft en/of verzint en/of veroorzaakt, met als gevolg dat het kind (by proxy) als patiënt(e) wordt beschouwd en om zo tegemoet te komen aan de eigen psychologische behoeften (zoals aandacht).

Voorkomen

• Circa 2-4 gevallen per miljoen in de totale bevolking 
• Van de 2.5 miljoen gevallen van kindermishandeling per jaar in de VS, staan er 1000 in verband met MBP 
• Het percentage met dodelijke afloop bedraagt circa 10%, bij 75% ontstaat psychische schade 
• In 25-35% zijn meer kinderen in een gezin slachtoffer 
• In ruim 90% van de gevallen is de biologische moeder de dader,6 in 5% de vader, babysitter of grootmoeder. Ook pleeg- en stiefmoeders en kinder- en jeugdzorgwerkers zijn soms daders. 
• Kinderen jonger dan 5 jaar overlijden meestal aan de gevolgen 
• Meisjes en jongens zijn even vaak het slachtoffer en MBP komt in alle lagen van de bevolking voor 
• De meeste slachtoffertjes zijn tussen de 0 en 8 jaar, het hoogste risico heeft het kind dat nog niet kan praten 
• De meerderheid van de slachtoffertjes overlijdt voor hun derde levensjaar
  
  

Beschrijving

In de meeste gevallen beweert een moeder dat haar kind ziek is, soms gaat zij een stap verder en maakt zij haar werkelijk ziek. De "toegewijde" ouder zoekt vervolgens steeds medische hulp voor het kind, waarbij ze de oorzaak van het probleem (zijzelf) verzwijgt. Het gevolg is dat MBP slachtoffertjes een buitengewone hoeveelheid onnodige laboratoriumtesten, onderzoeken en zelfs chirurgische ingrepen ondergaan. Er is praktisch geen lichamelijk, psychologisch of gedragsmatig probleem dat niet overdreven, verzonnen en/of veroorzaakt kan worden. Het web van bedrog dat de ouder/verzorger spint kan ondersteunt worden met objectieve en subjectieve medische symptomen, die zelfs de meest ervaren artsen kan misleiden. Hun acteertalent evenaart dat van een professionele acteur. De dader kan bijvoorbeeld een "apneu" (een onderbreking van de ademhaling) veroorzaken door het kind te verstikken totdat het bewusteloos raakt om vervolgens in paniek, met tranen over haar wangen haar kind naar de eerste hulp te brengen. Ze kan stiekem een druppel bloed in het urinemonster van het kind doen, om vervolgens verbijsterd te lijken door de uitslag van het laboratoriumonderzoek. Ze kan de huid van het kind met een schuursponsje schrobben, zodat een ongelofelijke verschroeiende huiduitslag ontstaat, die maanden aanhoudt. Aangezien het jaren kan duren voordat artsen de diagnose stellen, is het niet verassend dat deze vorm van kindermishandeling een sterftepercentage heeft van 9 procent.

Tekenen die kunnen wijzen op MBP

• Een hardnekkige of steeds terugkerende aandoening, die niet verklaard kan worden.
• Lichamelijke en/of laboratorium bevindingen die ongewoon hoog zijn, in tegenspraak met de (medische) geschiedenis of lichamelijk en/of klinisch onmogelijk.
• De objectieve en subjectieve symptomen komen niet voor in afwezigheid van de ouder.
• Een of meer medische problemen, niet reagerend op behandeling of met ongewoon hardnekkig, raadselachtig en onverklaarbaar beloop.
• Een geschiedenis van vergelijkbare aandoeningen, of onverklaarbare aandoeningen of dood bij een  broertje of zusje.
• Een kind dat door vele artsen is gezien, in verschillende ziekenhuizen.
• Veel en onnodig schoolverzuim: symptomen alleen thuis, niet buitenshuis, zoals op school.
• In meer dan 90% van de gevallen de moeder.
• De moeder wordt vaak beschreven als aardig, vriendelijk en liefdevol.
• Zeer toegewijd aan het kind en zijn/haar (medische) zorg.
• Gewoonlijk medisch goed op de hoogte en/of gefascineerd met medische details en ziekenhuis kletspraat, geniet van de ziekenhuisomgeving en toont interesse in de details van de problemen van andere patiënten.
• Onwillig om weg te gaan bij haar kind.
• Lijkt zelf constant aandacht nodig te hebben.
• Meestal ongewoon rustig terwijl ze wordt geconfronteerd met ernstige problemen in het beloop van de ziekte van haar kind.
• Kan werkzaam zijn in de gezondheidszorg of interesse voorwenden in een baan in de gezondheidszorg.
• Een ouder met symptomen vergelijkbaar met die van haar kind, een geschiedenis van ongewone, raadselachtig aandoeningen of met MSP.
• Een ouder die dramatische, negatieve gebeurtenissen rapporteert, zoals brand, inbraak, auto-ongeval, die haar en haar gezin aangrijpen, terwijl haar kind in behandeling is.
•  Een afwezige vader, niet betrokken bij de zorg van zijn kind.
  
  

Diagnose

MBP is een vorm van kindermishandeling. MBP is iets wat iemand doet en niet iets wat iemand "heeft" of waar iemand aan "lijdt". Het is een gedrag waarbij iemand opzettelijk een ander kwaad berokkent. Voor de diagnose moet er aanwezig zijn:
(1) Bewijs dat de verdachte dader opzettelijk een (lichamelijk en/of psychologisch c.q. gedragsmatig) probleem overdreven; verzonnen en/of veroorzaakt heeft bij een ander en
(2) Een reden dat het gedrag consistent is met MBP.
Er bestaat geen (psychologische) test of een gestructureerd interview dat MBP kan bewijzen of uitsluiten. Er is ook geen "profielschets" of een combinatie van persoonlijkheidskenmerken of een karakterstructuur die kan bepalen of iemand wel of geen MBP dader is. De diagnose MBP vereist het verzamelen van evalueren van alle mogelijke informatie met betrekking tot de verdachte dader, het slachtoffer(s) en andere kinderen behorend (nu of in het verleden) tot het huishouden.

DSM-5 criteria
300.19

1. Het voorwenden van lichamelijke of psychische klachten of verschijnselen of het doelbewust opwekken van verwonding of ziekte bij een ander, waarbij aantoonbaar sprake is van misleiding.
2. De betrokkene presenteert een ander (het slachtoffer) tegenover anderen als ziek, gehandicapt of gewond.
3. Het misleidende gedrag is evident, ook als duidelijke externe beloningen ontbreken.
4. Het gedrag kan niet beter worden verklaard vanuit een andere psychiatrische aandoening  zoals een waanstoornis of een andere psychotische stoornis..

Specificeer: eenmalige episode of recididiverende episodes.

Oorzaak

Waarom zo iemand iets dergelijks doen? Deze vraag houdt iedereen bezig die wordt geconfronteerd met MBP, aangezien maar weinig andere gedragingen zo'n appel doen op de vraag wat moederschap allemaal inhoudt. Typerend is de MBP ouder die op een verdwaasde missie is om zich "speciaal" te voelen, om aandacht te vergaren van mensen, familie, vrienden en de gemeenschap als de heldhaftige verzorger van een tragisch ziek kind. Andere daders smachten naar een perverse relatie met artsen, waarin zij gelijktijdig een band aangaan en hen overwinnen door hun zorgvuldige en kunstige bedriegerij. Vrijwel alle daders hebben een persoonlijkheidsstoornis die hen er mede toe brengen om zich op een vreemde destructieve te gedragen, met name wanneer zij zich onder druk gezet voelen.