Hulpgids

Inleiding

Behandeling is moeizaam, met name gezien de problemen een stabiele relatie met de behandelaar(s) aan te gaan. Meestal is een intensievere behandeling (bijvoorbeeld klinische psychotherapie of psychotherapeutische deeltijdbehandeling) wenselijk.

Behandelmethoden

Vanaf 1993 zijn er een aantal effectieve, vooral gedragsmatige, behandelingen voor patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) ontwikkeld. Deze behandelingen zijn met name effectief gebleken bij het verminderen van suïcidaal gedrag, het verbeteren van het interpersoonlijk functioneren of het verbeteren van de stemming
- dialectische gedragstherapie
- mentalization-based treatment
- schemagerichte therapie
- systems training for emotional predictability and problem solving

Verstraining

De Nederlandse versie van de systems training for emotional predictability and problem solving (stepps) is de vaardigheidstraining emotieregulatiestoornis (VERS). De training bevat elementen van de dialectische gedragstherapie, de schemagerichte therapie en de cognitieve gedragstherapie.

Medicatie

SSRI's worden veel voorgeschreven bij borderline persoonlijkheidsstoornis. In de Guidelines van de American Psychiatric Association (APA) worden SSRI's als eerste keus beschouwd voor behandeling van affectieve dysregulatie en impulsiviteit. Daarbij wordt uitgegaan van de vooronderstelling dat de behandeling gericht is op bepaald gedrag en bepaalde symptomen. In een (Nederlands) onderzoek uit 2002 vonden de onderzoekers een duidelijk effect van fluvoxamine (150 mg/dag) op de (snelle) stemmingswisselingen, maar niet op impulsiviteit of agressie. De gevonden effecten waren ook na een follow-up van in totaal 24 weken duidelijk. Het gebruik van SSRI's bij BPS lijkt dus weinig zinvol. Topiramaat (anti-epilepticum en stemmingsstabilisator) is onderzocht bij BPS op vermindering van agressief gedrag. Geconcludeerd kan worden dat topiramaat een effectief en veilig middel blijkt in de behandeling van agressief gedrag bij patiënten met BPS van beide seksen, zolang gewichtsverlies beschouwd kan worden als een voordeel in plaats van een probleem. Doseringsadvies: langzaam opbouwen in stappen van 25 mg per week tot 100 - 200 mg/dag. I.v.m. interactie met de pil, is een zwaardere anticonceptiepil noodzakelijk. I.v.m. een grote kans op gewichtsverlies, is het middel niet aan te raden bij mensen met een ondergewicht De Britse nice-richtlijn beveelt aan geen farmacotherapie te gebruiken bij BPS of aparte symptomen ervan. In andere reviews wordt met een zekere terughoudend de werkzaamheid van vooral antipsychotica besproken, maar deze worden sterk gerelativeerd in verband met de lage kwaliteit van de onderzoeken en vanwege de nadelen van deze middelen.

Literatuur behandeling borderline

1. Wel EB v, Bos EH, Appelo MT, Berendsen EM, Willgeroth FC, Verbraak MJPM
   De effectiviteit van de vaardigheidstraining emotieregulatiestoornis (vers) in de behandeling van de borderlinepersoonlijkheidsstoornis; een gerandomiseerd onderzoek
   Tijdschrift voor Psychiatrie 5 1 ( 2 0 0 9 ) 5: 291-301
2. Linehan MM
   Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder
   New York: Guilford Press (1993)
3. Bateman A, Fonag P
   Psychotherapy for borderline personality disorder
   Oxford: Oxford Medical Publications (2004)
4. Young JE
   Cognitive therapy for personality disorders: a schema-focused approach (3de druk)
   Sarasota: Professional Resource Press (1999)
5. Black DW, Blum N, Pfohl B
   The STEPPS group treatment program for outpatients with borderline personality disorder
   Journal of Contemporary Psychotherapy (2004) 34:193-210
6. Herman JL, Perry JC, Kolk BA van der
   Childhood trauma in borderline personality disorder
   American Journal of Psychiatry (1989) 146: 490-495
7. Nickel MK, Nickel C, Kaplan P, Lahmann C, Muhlbacher M, Tritt K, Krawczyk J, Leiberich PK, Rother WK, & Loew TH
   Treatment of aggression with topiramate in male borderline patients: a double-blind, placebo-controlled study
   Biol.Psychiatry (2005) 57, 495-499
8. Nickel MK, Nickel C, Mitterlehner FO, Tritt K, Lahmann C, Leiberich PK, Rother WK Loew TH
   Topiramate treatment of aggression in female borderline personality disorder patients: a double-blind, placebo-controlled study
   Journal of Clinical Psychiatry (2004) 65, 1515-1519