Antisociale persoonlijkheidsstoornis
Kenmerken
Vroeger werd de antisociale persoonlijkheid wel psychopaat of sociopaat genoemd. De essentie is een patroon van geen rekening houden met en het met geweld schenden van de rechten van anderen. Als kind is er is er vaak sprake van agressief en destructief gedrag. Ze kunnen niet voldoen aan sociale normen en aan de wet en kunnen geen rekening houden met de wensen en gevoelens van anderen. Er is vaak sprake van impulsiviteit; beslissingen worden genomen zonder rekening te houden met de gevolgen, zodat ze vaak in de problemen komen (verlies relaties en banen, gevangenis). Ze zijn vaak snel geïrriteerd en agressief en vaak betrokken bij een vechtpartij, waarbij ze geen rekening houden met het gevaar voor zichzelf en voor anderen. Er kan sprake zijn van roekeloos autorijden, gevaarlijk seksueel gedrag of drugsmisbruik en ze komen vaak in financiële problemen. Hun gedrag is vaak onverantwoordelijk ten aanzien van de werkgever, familie, vrienden etc. en ze hebben meestal weinig berouw over hun daden. Zelf vinden ze wel terecht was wat ze hebben gedaan. Ze voelen zich vaak verheven boven andere mensen en hebben geen realistisch beeld van zichzelf. Sommigen hebben een talent om anderen voor zich in te nemen. De klachten die ze zelf ervaren zijn vaak: gespannenheid, ontevredenheid, een depressieve stemming en zich snel vervelen. Soms zijn er angstklachten en verslavingsproblemen. Het beloop van is vaak chronisch, alhoewel er vaak een afname van crimineel gedrag is op latere leeftijd.
DSM-5 criteria
301.7
- A. Een pervasief patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van anderen, aanwezig vanaf de leeftijd van vijftien jaar, zoals blijkt uit drie (of meer) van de volgende kenmerken:
1. niet in staat zich te conformeren aan de sociale normen over wat volgens de wet is toegestaan
2. onbetrouwbaarheid, zoals blijkt uit herhaaldelijk liegen, gebruik van schuilnamen of het duperen van anderen voor persoonlijk profijt of plezier
3. impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen
4. prikkelbaarheid en agressiviteit zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of geweldpleging
5. roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen
6. constante onverantwoordelijkheid, zoals blijkt uit een terugkerend onvermogen om zich op het werk consistent te gedragen of financiële verplichtingen na te komen
7. ontbreken van berouw, zoals blijkt uit de onverschilligheid nadat hij/zij iemand pijn heeft gedaan, slecht heeft behandeld of rationaliseren van dit gedrag.
B. De betrokkene is minstens 18 jaar oud.
C. Er zijn aanwijzingen voor een normoverschrijdend-gedragsstoornis, begonnen voor de leeftijd van 15 jaar.
D. Het antisociale gedrag treedt niet uitsluitend voor in het beloop van schizofrenie of bipolaire stemmingsstoornis.
Literatuur
DSM-5 - Nederlandse vertaling
American Psychiatric Association
Uitgeverij Boom (2014)
