Hulpgids

De gids voor de geestelijke gezondheidszorg

Syndroom van Charles Bonnet

Het syndroom van Charles Bonnet (CBS) is genoemd naar een Zwitserse filosoof die in 1760 levendige, complexe visuele hallucinaties beschreef bij zijn geestelijk gezonde grootvader. Vroeger dacht men dat het een zeldzame aandoening was. In recente studies wordt de prevalentie (totaal aantal gevallen die er op een bepaald moment zijn) bij patiënten ouder dan 65 jaar, met een verminderde gezichtsscherpte (minder dan 30%) geschat op 10-15%. CBS komt niet alleen voor bij ouderen met een verminderde gezichtsscherpte, maar zij vormen wel de grootste groep.

Kenmerken

  • Complexe visuele hallucinaties
    Meestal stilstaande of bewegende beelden van mensen, dieren, planten, bloemen en landschappen. In één onderzoek onder 60 patiënten met CBS, bleek dat bij 46 (77%) de hallucinaties geen persoonlijke betekenis hadden. 
  • Duur
    De hallucinaties treden op variërend van enkele seconden tot uren en de patiënt kan dagen tot jaren last houden van de symptomen.


Diagnostische criteria

  • Complexe visuele hallucinaties
  • Intacte realiteitstoetsing: inzicht in irreële karakter van de hallucinaties: weten dat het niet echt is.
  • Afwezigheid van hallucinaties van andere zintuigen
  • Afwezigheid van wanen


Oorzaken

De precieze oorzaak is onbekend. Verondersteld wordt dat het een combinatie van factoren is, waaronder een vermindering van aanvoerende impulsen die leiden tot een spontane activiteit van het centrale visuele systeem.

Differentiaal diagnose

Psychose, dementie, delirium, epilepsie, migraine, rouwproces, (hallucinogene) drugs, extreme vermoeidheid en sensorische deprivatie. Voorts moet CBS ook worden onderscheiden van hypnagoge hallucinaties en een fotopsie (zien van lichtflitsen, sterretjes, vlekken of strepen, waarschijnlijk veroorzaakt door spontane ontladingen van lichtgevoelige cellen in het netvlies).

Auditieve variant

Informatie over de auditieve variant

Behandeling

Op dit moment bestaat er geen goede therapie. Van belang is de uitleg dat het geen ernstige (psychiatrische) aandoening betreft. Waar mogelijk kan het optimaliseren van het gezichtsvermogen (bijvoorbeeld een staaroperatie) klachten doen verminderen of zelfs doen verdwijnen. Antipsychotica, antidepressiva en anxiolytica zijn meestal ineffectief. Incidenteel hebben stemmingsstabilisatoren (carbamazepine, valproaat) en serotonineantagonisten (ondansetron, cisapride) effect.

Literatuur

  1. Teunisse RJ, Cruysberg JRM, Verbeek ALM, Zitman FG
    The van Charles Bonnet Syndrome: a large prospective study in the Netherlands
    Br J Psychiatry. 1995 (166): 254-257
  2. Schultz G, Melzak, R
    The Charles Bonnet syndrome: Phantom visual images
    Perception, 1991 (20): 809-825
  3. Teunisse RJ
    Complexe visuele hallucinaties bij slechtziende ouderen: syndroom van Charles Bonnet
    NTvG 2002 146 (2): 49-52
  4. Teunisse RJ, Cruysberg JR, Hoefnagels WH, Verbeek AL, Zitman F G
    Visual hallucinations in psychologically normal people: Charles Bonnet's syndrome
    Lancet 1996 (347): 794-797
  5. Fong SY, Wing YK
    Charles Bonnet syndrome with major depression in a Chinese middle-aged man
    Aust N Z J Psychiatry. 1997 (31) 769-771
  6. Teunisse RJ, Zitman FG
    Het syndroom van Charles Bonnet. Een literatuurstudie naar geïsoleerde visuele hallucinaties.
    Tijdschr Psychiatr.  1996 (40): 315-319
  7. Batra A, Bartels M, Wormstall H
    Therapeutic options in the Charles Bonnet syndrome
    Acta Psychiatr Scand. 1997 (96): 129-133

Hulpgids nieuwsbrief

Praktijk aanmelden

Ook uw praktijk geplaatst op de Hulpgids? U kunt zich aanmelden door het inschrijfformulier in te vullen en daarna op de knop "versturen" te klikken. Uw gegevens worden binnen 5 werkdagen na ontvangst kosteloos door Hulpgids.nl verwerkt en gepubliceerd. inschrijven ›