Clonidine
ADHD
Clonidine is een middel tegen hoge bloeddruk en tegen migraine dat goed werkt op hyperactief, impulsief en agressief gedrag bij kinderen met ADHD; maar het werkt minder goed op de concentratie dan Ritalin. Het duurt 6 à 7 weken voor effect intreedt. Voor mensen met ADHD gecombineerd met tics is clonidine eerste keus.
Bijwerkingen
De belangrijkste bijwerkingen zijn: droge mond, duizeligheid bij opstaan en slaperigheid. Voor de sufheid ontstaat meestal wel tolerantie. Vanwege niet bevestigde berichten over cardiovasculaire complicaties en twijfel aan de effectiviteit wordt clonidine niet veel meer gebruikt in Nederland bij kinderen met ADHD. De multidisciplinaire richtlijn (2006) schrijft hierover dat de verdenking op een verhoogde kans op acute hartdood, mogelijk door de combinatie met methylfenidaat, niet bevestigd kan worden. De enige cardiovasculaire bijwerking van belang is bradycardie (trage hartslag) die bij elke behandeling met clonidine aandacht verdient (Moleman). Ook de kans op ritmestoornissen wordt op dit moment niet als verhoogd beschouwd. Ook in recent onderzoek blijken de cardiovasculaire bijwerkingen gering (Jani et al).
Dosering
Clonidine moet langzaam worden opgebouwd (bijvoorbeeld in 10 dagen) en ook langzaam worden afgebouwd in verband met het effect op de bloeddruk. Bij plotseling staken kan namelijk levensgevaarlijke hoge bloeddruk ontstaan! De bloeddruk moet tijdens de behandeling worden gecontroleerd. Clonidine wordt twee maal daags ingenomen op vaste tijden met 10-12 uur ertussen. De dosis is afhankelijk van het lichaamsgewicht Soms kan clonidine depressieve klachten doen toenemen. Ook kan het aanvankelijk gunstige effect van clonidine na enkele maanden afnemen. Soms helpt het dan clonidine op andere vaste tijden in te nemen, maar soms ook niet.
Effectiviteit
Clonidine is ongeveer net zo effectief als atomoxetine (Moleman, Jani et al). De combinatie van clonidine en methylfenidaat is het meest effectief (Moleman). Het effect van clonidine is sterker bij de “inattentive” vorm, dus ADD, en bij patiënten met tics. Effecten op het hartritme werden niet gevonden. De combinatie met methylfenidaat is niet onveilig bij kinderen die niet een reeds aanwezige cardiovasculaire aandoening hebben. Er is dus geen reden om clonidine bij kinderen met ADHD te vermijden en vooral de toevoeging aan methylfenidaat bij kinderen die niet voldoende daarop reageren verdient vaker overweging.
Bijsluiter
Klik hier voor de bijsluiter.
Literatuur
- Moleman P,
Clonidine bij kinderen met ADHD
Psyfar 28 mei 2008 - Jain R, Segal S, Kollins SH, Khayrallah M. Clonidine
Extended-Release Tablets for Pediatric Patients With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2011;50(2):171-9
