Hulpgids

Richtlijn

In 2015 werd de herziene Multidisciplinaire Richtlijn Bipolaire Stoornissen gepubliceerd, die de richtlijn uit 2008 vervangt. De richtlijn is bedoeld voor alle hulpverleners betrokken bij de zorg voor patiënten met (verdenking op) bipolaire stoornissen. De (meestal muldisciplinaire) behandeling bestaat uit een acute behandeling, vervolgbehandeing en onderhoudsbehandeling en bestaat uit ondersteunende, psychologische en farmacotherapeutische interventies . De patiënt en de naastbetrokkenen moeten vanaf het begin worden ingelicht over de fasering van de behandeling, zodat zij weten wat zij kunnen verwachten en welke afwegingen op welk moment zullen worden gemaakt. Belangrijk is het bevorderen van zelfmanagement middels psycho-educatie, een signaleringsplan, leefstijladviezen en faciliteren van lotgenotencontact. Behandeling van een ernstige manie of depressie moet bij voorkeur klinisch plaatsvinden.

Voorlichting en psycho-educatie

De patiënt heeft recht op informatie in begrijpelijke taal, over zijn of haar ziekte, de behandeling, de gevolgen en risico's van die behandeling en over eventuele alternatieve behandelingen. Een manier om deze informatie te verschaffen is middels psycho-educatie. Bij de behandeling van bipolaire stoornissen is psycho-educatie een effectieve interventie gebleken ter bevordering van therapietrouw en ter voorkoming of beperking van terugval en recidieven. Een essentieel onderdeel van voorlichting is het leren herkennen van vroege symptomen. Lotgenotencontact kan de patiënt en zijn of haar direct betrokkenen ondermeer helpen in het leren omgaan en accepteren van de aandoening en het contact met de hulpverlening verbeteren.

Zelfmanagement

Zelfmanagement is het vermogen om adequaat om te gaan met de problemen die een chronisch gezondheidsprobleem met zich meebrengen. Het vereist een goed ziekte-inzicht en een adequaat reageren op lichamelijke en psychosociale problemen. Er zijn een aantal hulpmiddelen voor:

• Inzicht in het beloop: nodig om na te kunnen gaan welke situaties luxerend kunnen zijn.
  Lifechartmethode (LCM)
• Zorgbehoeftepeiling; onvervulde zorgbehoeften zijn gerelateerd aan een lagere kwaliteit van leven.
  Camberwell Assessment of Need / Camberwell Assessment of Need short appraisal (CAN/CANSAS)
• Noodplan: hierin staat beschreven wat kan worden ondernomen om terugval of recidief te voorkomen.
  Noodplan - manie & Noodplan - depressie
• Dag- en nachtrime; eveneens zinvol om luxerende momenten, voortekenen, etc. te onderkennen.
  Sociaalritmemeter (SRM)
  
  

Psychologische en psychosociale interventies

Het onderzoek naar psychologische en psychosociale behandeling is verricht bij patiënten die tevens psychofarmaca als recidiefpreventie gebruikten. Psychosociale behandeling is derhalve altijd een toevoeging aan farmacotherapie. In de richtlijn worden een aantal specifieke therapieën genoemd waarvan de werkzaamheid is aangetoond in gerandomiseerde, gecontroleerde studies: cognitieve (gedrags)therapie, Interpersoonlijk en Sociaal Ritme Therapie (IPSRT) en Family-focused treatment (FFT).  Sociaal ritmetherapie is geïndiceerd als de stemming en het sociale ritme van patiënt niet stabiel zijn. 

Farmacotherapie

Klik hier voor farmacotherapie bij bipolaire stoornissen