Hulpgids

Cliëntgerichte psychotherapie

In Nederland heette deze vorm van therapie aanvankelijk Rogeriaanse psychotherapie, genoemd naar de Amerikaanse grondlegger Carl Rogers die het ‘cliënt centered’ noemde, internationaal wordt het nu Personcentered Experiential Psychotherapy (Persoonsgerichte experiëntiële Psychotherapie) genoemd. ‘Experiential’ om het belang dat er gehecht wordt aan het ervaren/voelen te benadrukken. Rogers sprak van “cliënt centered” om het verschil met andere therapeutische stromingen, waaronder psychoanalyse en de toen ook in opkomst zijnde gedragstherapie, te benadrukken. Bij cliëntgerichte psychotherapie is het uitgangspunt dat mensen zelf kunnen – en in existentiele zin ook moeten – kiezen en weten wat zij doen, denken en laten. Mensen worden geholpen de eigen gedachten, gevoelens en motieven te onderkennen, te ervaren, serieus te nemen en te onderzoeken. Dus niet de therapeut leert de cliënt wat hij moet doen, maar de cliënt zelf ontdekt wat hij wil en kan. Vandaar de gerichtheid op de cliënt. De therapeut is niet een leermeester of dokter, maar een begeleider en katalysator van een ontwikkelingsproces van de cliënt, waarbij blokkades worden opgeheven en mogelijkheden en voorkeuren ontdekt. Cliënten in cliëntgerichte psychotherapie spreken vaak van een ‘zichzelf worden’.

Doel

Cliëntgerichte psychotherapie is gericht op duurzame persoonlijkheidsveranderingen. Het gaat om een proces van groei en ontwikkeling. Hierdoor worden niet alleen klachten effectief bestreden, maar wordt de algemene levensstandaard in termen van geluk, zingeving en gezondheid verhoogd. Ook wordt de kans op terugval gereduceerd, evenals de kans op symptoomverschuiving. Cliëntgerichte psychotherapie is persoonsgericht en niet uitsluitend symptoom- of klachtgericht. Cliëntgerichte psychotherapie helpt de cliënt emoties, gedachten en gedrag in een doorleefde samenhang met de eigen situatie en geschiedenis een plaats te geven en/of te verwerken. Men leert zichzelf kennen, leert eigen mogelijkheden benutten en om te gaan met beperkingen waardoor symptomen verdwijnen. De gewenste klachtreductie is een gevolg van een bredere persoonsgerichte benadering, niet het doel op zich. Vanzelfsprekend wordt ook aandacht besteed aan de klachten.

Therapeutische relatie

Methodisch staan de houding van de psychotherapeut en de werkrelatie met de cliënt centraal waarbij de cliënt geaccepteerd wordt, empathisch benaderd wordt en de therapeut zowel authentiek als professioneel een werkrelatie met de cliënt opbouwt. Binnen deze emotioneel intensieve werkrelatie richt men zich dan samen op een aandachtige exploratie van symptomen, klachten en/of psychische problemen. Dit doet men tegen de achtergrond van de levensloop van de cliënt en met oog voor zijn huidige omstandigheden en toekomstperspectief. Zo kan de cliënt eigen gevoelens en gedachten leren waarderen en accepteren. Zo wordt de cliënt zich bewust van keuzes die hij heeft gemaakt, maakt en kan gaan maken.

Indicatie

Cliëntgerichte psychotherapie biedt effectieve behandeling voor volwassenen, ouderen, kinderen en jongeren. De behandelingen worden in verschillende settingen aangeboden: individueel, relationeel, gezin, speltherapie (bij kinderen) of in een groep.vProbleemgebieden zijn onder meer: hechtingsproblematiek en ontwikkelingsproblematiek, persoonlijkheidsproblematiek, posttraumatische klachten, gezins- en relatieproblemen, stemmings- en angstklachten. De problematiek kan hierbij betrekkelijk eenvoudig zijn (voor zover menselijke problematiek eenvoudig genoemd kan worden) tot buitengewoon complex (ernstig getraumatiseerde levens en/of persoonlijkheidsstoornissen). Veel mensen beseffen of vermoeden dat de problemen en symptomen die hun psychische hulp doen zoeken te maken hebben met hoe zij met zichzelf, met anderen en met omstandigheden omgaan en/of dat de klachten te maken hebben met gebeurtenissen in hun leven nu, vroeger of in de te verwachten toekomst. Dit zijn mensen die tot hun recht komen bij cliëntgerichte psychotherapie. Dit besef of vermoeden kan ook latent aanwezig zijn. Ook dan kunnen mensen veel baat hebben bij cliëntgerichte psychotherapie.

Effectiviteit

Uit meta-analyses blijkt dat, gemeten over een zelfde aantal sessies, cliëntgerichte psychotherapie wat betreft de afname van klachten evidence based even effectief is als andere therapie-oriëntaties. Meta-analyses vatten veelal meer dan honderd onderzoeken uit verschillende richtingen samen. Dat maakt de gevonden resultaten zeer robuust. In de cliëntgerichte psychotherapie is er van meet af aan een traditie geweest van wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast is er de laatste decennia veel onderzoek naar de werkzame ingrediënten van psychotherapie in het algemeen gedaan. Daarnaast is er de laatste decennia veel onderzoek naar de werkzame ingrediënten van psychotherapie in het algemeen gedaan. De cliëntgerichte opvattingen over het belang van de therapeutische relatie en over de manieren waarop deze relatie vorm gegeven wordt, worden door dit wetenschappelijk onderzoek ondersteund. Ook blijkt het van belang dat de cliënt niet alleen cognitief met problemen bezig is, maar ook gevoelsmatig. De nadruk die binnen cliëntgerichte psychotherapie gelegd wordt op het ervaren en voelen wordt dus wetenschappelijk ondersteund. Er is dus geen verschil in effectiviteit gevonden tussen de therapeutische oriëntaties, wel tussen individuele psychotherapeuten. Hierbij geldt dat de therapeuten die betrokken, empathisch, authentiek, en respectvol met de cliënt omgaan, het meest effectief blijken te zijn.

Samenvattend

Cliëntgerichte psychotherapie legt nadruk op een goede therapeutische relatie en richt zich op zowel het denken als het voelen. Wetenschappelijk onderzoek onderstreept het belang hiervan. Naast cliënt-factoren leveren de therapeut-factoren de belangrijkste bijdragen voor een effectieve behandeling. Clientgerichte psychotherapie legt de nadruk op authenticiteit empathie en respect. Wetenschappelijk is aangetoond dat psychotherapeuten die deze kwaliteiten hebben ontwikkeld het meest effectief zijn.

Hoe lang duurt cliëntgerichte psychotherapie?

Cliëntgerichte psychotherapie en andere therapievormen zijn wat duur van de therapie betreft hetzelfde. Soms duurt de therapie enkele weken, soms maanden, soms een jaar, en er is kleine groep mensen waarvoor een langere psychotherapie geïndiceerd blijkt te zijn.

Bron
CCGT
1 september 2019