Methylfenidaat - bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%)

• hoofdpijn
• moeite met inslapen, slapeloosheid en rusteloosheid 
• nervositeit

Vaak (1-10%)

• bovenste luchtweginfectie, hoesten, keelpijn 
• verminderde eetlust
• groeiachterstand bij langdurig gebruik door kinderen
• agressie, agitatie, angst, depressie, emotionele labiliteit
• bewegingsstoornissen, tics, kauwende bewegingen en tandenknarsen
• stemmingswisselingen
• duizeligheid
• tics
• hyperactiviteit
• slaperigheid
• verhoogde bloeddruk en hartfrequentie, aritmie, versnelde hartslag
• maagdarmklachten: buikpijn, misselijk, braken (vooral in het begin van de behandeling)
• droge mond
• overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, jeuk of gewrichtspijn)
  
  
  

Soms (0.1-1%)

• ernstige overgevoeligheidsreacties
• psychose, hallucinaties
• suicidaliteit

• verergeren bestaande tics zoals Gilles de la Tourette
• tremor
• wazig zien, droge ogen en pupilverwijding
• pijn op de borst
• benauwdheid
• obstipatie
• spier- of gewrichtspijn
  
   

Zelden (0.1-1%)

• (hypo)manie 
• libidostoornis
• verwardheid
• angina pectoris
• visusstoornissen
• borstvorming bij mannen
• transpireren
• menstruatiestoornissen

Hart- en bloedvaten

Onderzoekers concluderen in een overzichtsartikel dat behandeling met stimulantia samengaat met een verhoging van de polsfrequentie van 5 slagen per minuut bij kinderen van 7-9 jaar. Na tien jaar behandeling bestond die verhoging nog steeds. Er was geen verhoging van de bloeddruk en geen toename van cardiovasculaire complicaties. Patiënten met bestaande cardiovasculaire risicofactoren waren uitgesloten van het onderzoek. Uit een groot inderzoek in Zuid-Korea kwam naar voren dat er een signifant verhoogd risico is voor hartritmestoornissen (vooral direct na de start van methylfenidaat) en bij kinderen met een aangeboren hartafwijking een verhoofd riso op een myocardinfarct. (Shin, 2016).

Psychose

Psychotische stoornissen worden in het Farmacotherapeutisch kompas genoemd als bijwerking van methylfenidaat (soms, frequentie 0,1-1%). Lijkt ook logisch gezien de dopaminerge werking van methylfenidaat. Uit onderzoek  komt naar voren komt dat er geen aanwijzingen zijn dat bij kinderen en jong volwassenen een behandeling met methylfenidaat gepaard gaat met een verhoogd risico op een psychose. (Hollis, 2019). Ook onderzoek uit 2022 bevestigt dat methylfenidaat veilig kan worden voorgeschreven aan patiënten met een psychotische gevoeligheid en dat de absolute risico’s op problemen klein zijn. (Gallagher, 2022)

Literatuur

• Gallagher  KE, Funaro  MC , Woods  SW
  Prescription Stimulants and the Risk of Psychosis: A Systematic Review of Observational Studies
  J Clin Psychopharmacol 2022 May-Jun 01;42(3):308-314.
  doi: 10.1097/JCP.0000000000001552.
• Hollis  CH, Chen Q, Chang Z.
  Methylphenidate and the risk of psychosis in adolescents and young adults: a population-based cohort study.
  Lancet Psychiatry 2019;6:651-658
• Schelleman H, Bilker WB, Kimmel SE, Daniel GW, Newcomb C, Guevara JP, et al.
  Methylphenidate and risk of serious cardiovascular events in adults
  The American journal of psychiatry. 2012;169(2):178-85. Epub 2012/02/1
• Shin JY, Roughead EE, Park BJ. Pratt NL
  CCBYNC Open accessResearch

  Cardiovascular safety of methylphenidate among children and young people with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): nationwide self controlled case series study
  BMJ 2016;353:i2550