Hulpgids

De gids voor de geestelijke gezondheidszorg

Klachten over het verblijf in het psychiatrisch ziekenhuis

1. INLEIDING
Tijdens een verblijf in het psychiatrisch ziekenhuis kunnen er dingen misgaan. Bent u van mening dat men u verkeerd of onzorgvuldig heeft behandeld dan kunt u daarover een klacht indienen. Een klacht kunt u om verschillende redenen indienen. Misschien wilt u excuses van uw hulpverlener of wilt u bereiken dat de behandeling voortaan anders wordt aangepakt. Het is ook mogelijk dat u gewoon gelijk wilt krijgen. Een klacht kan er ook toe leiden dat u schadevergoeding krijgt of dat de hulpverlener wordt gestraft. In deze brochure kunt u lezen op welke manieren u een klacht kunt indienen en wat u daarmee kunt bereiken. Soms is het moeilijk om met een klacht naar een ziekenhuismedewerker toe te stappen. De patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) kan u daarbij ondersteunen.

De inhoud van deze brochure is bestemd voor zowel patiënten die vrijwillig zijn opgenomen als voor patiënten met een gedwongen opname.
De rode tekst geeft extra informatie aan patiënten die gedwongen zijn opgenomen.


2. WAT IS EEN KLACHT?

Een klacht is een uiting van ongenoegen en die kan overal over gaan. Een klacht kan bijvoorbeeld gaan over de gang van zaken bij een overplaatsing naar een andere afdeling, over de bejegening door het personeel of over het eten. U kunt ook een klacht hebben over een gedwongen ontslag of over de omgang met uw medische gegevens.
Wanneer u gedwongen bent opgenomen kan de behandelaar bepaalde beslissingen nemen die uw rechten vergaand beperken. Over die beslissingen leest u meer op de pagina Uw rechten in het psychiatrisch ziekenhuis. Voor enkele van die beslissingen is er een speciale klachtenprocedure. Deze procedure geldt voor klachten over:
dwangbehandeling
• een wilsonbekwaamverklaring
• de toepassing van middelen of maatregelen (bijvoorbeeld separatie)
• het doorzoeken van uw post op gevaarlijke voorwerpen, het beperken van uw recht om bezoek te ontvangen, uw recht om te telefoneren of uw recht op bewegingsvrijheid
• het nalaten van een behandeling die met u was afgesproken.In deze brochure noemen wij deze klachten voortaan BOPZ-klachten.


3. WAT KAN IK DOEN ALS IK EEN KLACHT HEB?

Het beste is om degene te benaderen die bij uw klacht is betrokken. Een direct gesprek met die persoon is meestal de snelste mogelijkheid om tot een oplossing te komen.
Voorbeeld
U verblijft op een opnameafdeling. 's Nachts bent u soms zó angstig dat u niet kunt slapen. Uw psychiater heeft u daarom slaapmedicatie voorgeschreven voor "zo nodig". Twee dagen later vraagt u de slaapmedicatie aan de nachtverpleegkundige, maar die blijkt nergens van te weten. De volgende dag vraagt u aan de psychiater waarom de verpleegkundige niets wist van de afspraak over de slaapmedicatie. De psychiater blijkt te zijn vergeten om die afspraak door te geven aan het verpleegkundig team. Hij biedt u zijn excuses aan en herstelt zijn fout nog dezelfde dag.
Helpt een direct gesprek niet, dan kunt u het hogerop zoeken. U gaat met uw klacht naar, bijvoorbeeld, het afdelingshoofd of de directie. U kunt uw klacht ook voorleggen aan de klachtencommissie van het psychiatrisch ziekenhuis. Buiten het psychiatrisch ziekenhuis kunnen klachten worden gemeld bij het Regionaal Tuchtcollege, de burgerlijke rechter of de strafrechter.


4. DE PATIËNTENVERTROUWENSPERSOON

Ieder psychiatrisch ziekenhuis heeft een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp). De pvp is niet in dienst van het ziekenhuis maar behoort tot een onafhankelijke, landelijke stichting. De pvp stelt zich partijdig op aan uw kant. De bijstand van de pvp is gratis.
De pvp geeft u informatie over uw rechten. Als u een klacht heeft zal de pvp u adviseren wat u ermee kunt doen. Hij kan ook namens u naar de betrokken ziekenhuismedewerker toestappen. Hij kan samen met u een gesprek voeren of een brief schrijven over uw klacht. Verder kan de pvp u helpen bij het voorleggen van uw klacht aan de klachtencommissie. Mocht u een advocaat nodig hebben dan kan de pvp u daar eveneens bij helpen.
De pvp doet alleen iets wanneer u daar opdracht toe geeft. U mag de pvp altijd spreken, ook als u gesepareerd bent. De pvp heeft een geheimhoudingsplicht. Wat u aan hem toevertrouwt vertelt hij aan niemand anders zonder uw toestemming.
Bent u niet tevreden over de manier waarop de pvp zijn werk doet, dan kunt u daarover een klacht indienen bij een speciale klachtencommissie voor de patiëntenvertrouwenspersoon. In het voorlichtingsmateriaal van de Stichting PVP leest u hoe u dat moet doen.


5. DE KLACHTENCOMMISSIE

Op grond van de wet is ieder psychiatrisch ziekenhuis verplicht een klachtencommissie in te stellen. Die commissie doet een officiële uitspraak over uw klacht. Een klachtencommissie werkt volgens een klachtenreglement. Daarin staat, bijvoorbeeld, hoe lang het duurt voordat de commissie uitspraak doet.
De commissie bestaat uit minstens drie personen waaronder de voorzitter die onafhankelijk van het ziekenhuis is. Dient u een klacht in tegen een ziekenhuismedewerker die tevens lid is van de klachtencommissie, dan zal die medewerker bij de behandeling van uw klacht worden vervangen.

Wie kan een klacht indienen?

U kunt zelf een klacht indienen maar een ander kan dat ook namens u doen.

Hoe dien ik een klacht in bij de klachtencommissie?

Op de afdeling vraagt u een formulier om een klacht in te dienen of u schrijft zelf een brief aan de klachten-commissie. In die brief vermeldt u:
• de gebeurtenis waar u over klaagt
• wanneer de gebeurtenis plaatsvond
• tegen wie de klacht is gericht
• wat uw bezwaar is tegen deze gebeurtenis.
Hoe concreter u op al deze dingen ingaat, hoe beter. Vergeet niet uw naam, de datum, uw handtekening en de afdeling waar u verblijft in de brief te zetten. De pvp kan u helpen met het invullen van het klachtenformulier of met het schrijven van een klaagschrift.
Als u een BOPZ-klacht indient kunt u vragen om schorsing van de beslissing waarover u klaagt. Als dat verzoek wordt ingewilligd zal, bijvoorbeeld, een dwangbehandeling worden stopgezet totdat over uw klacht is beslist. Als u een schorsing wilt, vermeldt u dat dan duidelijk op het klachtenformulier of in het klaagschrift

Moet ik mijn klacht binnen een bepaalde termijn indienen?

Nee. Ook over zaken in het verleden mag u alsnog een klacht indienen. Het maakt ook niet uit of u al thuis bent of nog bent opgenomen.

Wat doet de klachtencommissie?

De klachtencommissie bekijkt eerst of zij uw klacht in behandeling zal nemen. Zij stuurt u een brief waarin dat staat. Soms stelt de commissie voor dat er een bemiddelingspoging wordt gedaan. U kunt zelf bepalen of u dat wilt of niet.
Vervolgens krijgt de betreffende ziekenhuismedewerker de gelegenheid om te reageren op uw klacht. U heeft het recht om die reactie te lezen. Vaak houdt de klachtencommissie een hoorzitting waarvoor u en de ziekenhuis-medewerker(s) worden uitgenodigd. U kunt vragen of de klachtencommissie u apart wil horen. U mag zich bij de hoorzitting laten helpen door de pvp of iemand anders die u vertrouwt. Ook de ziekenhuismedewerker mag zich door iemand laten bijstaan. Na een bepaalde termijn doet de commissie een uitspraak. Daarbij zijn er drie mogelijkheden. Namelijk, de commissie verklaart uw klacht:
• gegrond (men geeft u gelijk)
• gedeeltelijk gegrond (u krijgt op sommige punten wel gelijk maar op andere punten niet)
• ongegrond (men geeft u geen gelijk).
Soms doet de klachtencommissie tevens aanbevelingen aan het ziekenhuis. Een aanbeveling is een advies hoe men bijvoorbeeld in de toekomst dit soort klachten kan voorkomen. De commissie stuurt u de uitspraak per brief toe. Hierin staan ook de redenen waarom zij uw klacht gegrond, gedeeltelijk gegrond of ongegrond vindt.
Bij de behandeling van de vijf Bopz-klachten betrekt de klachtencommissie altijd een psychiater en een jurist. De voorzitter van de commissie dient onafhankelijk te zijn. De commissie houdt altijd een hoorzitting. Duurt de situatie waartegen de klacht is gericht nog voort, dan dient de klachtencommissie binnen twee weken een beslissing te nemen. Betreft het een klacht achteraf, dan mag de commissie hier vier weken over doen. De gemotiveerde beslissing wordt u meegedeeld per brief.
De commissie kan vier verschillende beslissingen nemen:
• Onbevoegd-verklaring van de commissie (de klacht valt niet binnen de bevoegdheid van de commissie. Bijvoorbeeld: U dient een klacht in bij de klachtencommissie van ziekenhuis A, maar de klacht betreft een beslissing van een behandelaar in ziekenhuis B)
• Niet-ontvankelijkverklaring van de klacht (de klacht voldoet niet aan de voorwaarden om door de Bopz-klachtencommissie in behandeling genomen te worden. Bijvoorbeeld: De klachtencommissie heeft al eens een klacht van u over dezelfde gebeurtenis behandeld)
• De klacht wordt gegrond verklaard (u krijgt - geheel of gedeeltelijk - gelijk)
• De klacht wordt geheel of gedeeltelijk ongegrond verklaard (u krijgt geen of slechts gedeeltelijk gelijk)

Wat gebeurt er verder met mijn klacht?

Binnen een maand laat het ziekenhuis u per brief weten of er naar aanleiding van de uitspraak maatregelen worden genomen. Hoewel de uitspraak van de klachtencommissie in principe bindend is, is het ziekenhuis niet verplicht om maatregelen te treffen. Ook bij BOPZ-klachten is het oordeel van de commissie bindend. De bedoeling is dat de behandelaar het oordeel van de commissie volgt.
Voorbeeld Uw behandelaar wil u onder dwang een injectie geven met het middel Cisordinol. Tegen deze dwangbehandeling heeft u bezwaar en u heeft een klacht ingediend bij de klachtencommissie. Tegelijkertijd verzocht u om schorsing van de dwangbehandeling. De klachtencommissie heeft uw verzoek toegewezen en daarom heeft u de injecties niet gekregen. Na twee weken blijkt dat uw klacht gegrond is verklaard. Daarmee is definitief geworden dat uw behandelaar de injecties niet mag geven.

Kan ik in hoger beroep?

Tegen de uitspraak van de klachtencommissie kunt u niet in hoger beroep gaan. Wel zou u een gewone rechterlijke procedure kunnen beginnen.
Bent u gedwongen opgenomen en heeft u BOPZ-klachten, dan kunnen die wél worden voorgelegd aan de rechter. Die mogelijkheid bestaat als uw klacht niet (volledig) gegrond is verklaard. Ook als de klachtencommissie de beslistermijn overschrijdt (twee respectievelijk vier weken), kunt u naar de rechter. Uw Bopz-klacht kan binnen zes weken worden ingediend bij de rechter. Dat kunt u direct bij de rechtbank doen of via de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Bij het indienen van uw klacht bij de rechter kunt u hulp krijgen van een advocaat. Zonodig kan de rechter daarvoor zorgen. De rechter houdt een hoorzitting waarvoor u en uw advocaat en tevens medewerkers van het ziekenhuis worden uitgenodigd. Uw advocaat verdedigt uw belang en voert voor u het woord. Aan deze rechterlijke procedure zijn kosten verbonden. Uw advocaat kan u daar meer over vertellen. Bij het indienen van de klacht bij de rechter kunt u ook een verzoek tot schadevergoeding doen. Dat betekent dat u aan de rechter vraagt om het ziekenhuis de schade te laten vergoeden die u hebt geleden door de beslissing waartegen u een klacht hebt ingediend
De rechter doet binnen vier weken uitspraak. Evenals bij de klachtencommissie zijn er drie mogelijkheden. De rechter verklaart:
• zich onbevoegd
• de klacht of het verzoek niet-ontvankelijk
• de klacht gegrond (u krijgt geheel of gedeeltelijk gelijk)
• de klacht geheel of gedeeltelijk ongegrond (u krijgt geen of slechts gedeeltelijk gelijk)
Over het verzoek tot schadevergoeding kan de rechter afzonderlijk beslissen.
Tegen de beslissing van de rechter kunt u bij de Hoge Raad in cassatie gaan. De Hoge Raad is de hoogste rechterlijke instantie in Nederland. De leden ervan zijn rechters en beoordelen of lagere rechters hun werk goed hebben gedaan. Paste de rechter de wet goed toe? Voerde hij de procedure volgens de voorschriften uit? Is de beslissing van de rechter behoorlijk onderbouwd? De leden van de Hoge Raad gaan niet na of de feiten kloppen. Als u bijvoorbeeld over dwangbehandeling klaagt, dan controleren zij niet of er toen wel echt sprake was van gevaar. De leden komen ook niet met u praten. Zij beoordelen het cassatieberoep aan de hand van de papieren. Uw advocaat kan u vertellen welke vragen u aan de Hoge Raad kunt voorleggen.


6. DE INSPECTIE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG

De Inspectie houdt toezicht op de kwaliteit van de gezondheidszorg. Volgens de Wet BOPZ heeft de Inspectie als bijzondere taak 'te waken voor de belangen op het terrein van de volksgezondheid van alle personen wier geestesvermogens zijn gestoord'. De Inspectie zal bijvoorbeeld in actie komen bij zeer ernstige of structurele misstanden. In dergelijke gevallen kan de Inspectie ook een klacht voorleggen aan het Regionaal Tuchtcollege of aan de strafrechter.


7. HET REGIONAAL TUCHTCOLLEGE

Het Regionaal Tuchtcollege (voorheen het Medisch Tuchtcollege) behandelt klachten over artsen (en dus ook over psychiaters), tandartsen, apothekers, verloskundigen, verpleegkundigen, gezondheidszorg-psychologen, psychotherapeuten en fysiotherapeuten. In het Regionaal Tuchtcollege zitten drie vakgenoten van de aangeklaagde beroepsbeoefenaar en twee juristen. Het Regionaal Tuchtcollege kan bepaalde maatregelen opleggen aan de aangeklaagde beroepsbeoefenaar. Die zijn bedoeld om de kwaliteit van de beroepsbeoefening in de gezondheidszorg te bewaken. Voor schadevergoeding kunt u niet bij het Regionaal Tuchtcollege terecht.


8. DE BURGELIJKE RECHTER

Een klacht tegen een ziekenhuismedewerker kunt u ook voorleggen aan de burgerlijke rechter. U kunt daartoe ook besluiten als de klachtencommissie uw klacht ongegrond heeft verklaard. Via de burgerlijke rechter kunt u ook schadevergoeding krijgen. Een procedure bij de burgerlijke rechter kan kostbaar zijn en duurt meestal lang. Raadpleeg daarom eerst een advocaat.


9. DE STRAFRECHTER

Indien u van mening bent dat een ziekenhuismedewerker zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit, dan kunt u daarvan aangifte doen bij de politie. Strafbare feiten zijn bijvoorbeeld seksueel misbruik of mishandeling. Als de zaak inderdaad voor de strafrechter komt, kan die de medewerker veroordelen. Als slachtoffer kunt u in een strafproces een schadevergoeding krijgen.


10. COLOFON

Uitgever Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg, Utrecht, vierde druk, november 2006
Auteurs Marc Frankevyle en Femke Welles
Bewerking vierde druk Kirsten Pauwels en Annemieke Rijsdijk
Eindredactie vierde druk Ton-Peter Widdershoven

Bron: Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg

Hulpgids nieuwsbrief

Praktijk aanmelden

Ook uw praktijk geplaatst op de Hulpgids? U kunt zich aanmelden door het inschrijfformulier in te vullen en daarna op de knop "versturen" te klikken. Uw gegevens worden binnen 5 werkdagen na ontvangst kosteloos door Hulpgids.nl verwerkt en gepubliceerd. inschrijven ›