Hulpgids

De gids voor de geestelijke gezondheidszorg

GGZ beroepen

Er zijn normen ontwikkeld die regels voor beroepsuitoefening inzichtelijk maken en de manier waarop naleving van de regels waarborgen. Het lidmaatschap van een beroepsorganisatie geeft de cliënt enige garantie over de kwaliteit van de opleiding, stelt eisen aan de beroepsuitoefening van de betreffende persoon en er is een klachtenreglement. Een goede beroepsorganisatie heeft een duidelijke opleiding, bij- en nascholing; een beroepsregister; omschreven behandelwijze; regels aangaande organisatie zorgverlening (o.a. dossiervorming, praktijkruimte, tarieven); attitude en gedrag beroepsbeoefenaar vastgelegd in beroepscode of gedragsregels; tuchtrecht en klachtenopvang; kwaliteitsbewaking- en verbetering; relatie met reguliere zorg. 
Klik hier voor een overzicht van beroepsorganisaties van werkers in de geestelijke gezondheidszorg 

Meer duidelijkheid in beroepenstructuur psychologische zorg

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) vereenvoudigt per 01-01-2025 de beroepenstructuur psychotherapeut en klinisch psycholoog wordt "klinisch psycholoog-psychotherapeut" en verder hebben we nog de GZ-psycholoog. Wat dus vervalt is de beschermde titel "psychotherapeut", daar zal dan weer fors misbruik van worden gemaakt,  de klant schiet hier niet veel mee op. Lees meer

Psychiater

Een psychiater is een medisch specialist. Na de studie geneeskunde, heeft hij zich in de psychiatrie gespecialiseerd. In deze specialisatie is een psychotherapie-opleiding geïntegreerd, een psychiater is dus ook psychotherapeut. Psychiaters zijn ingeschreven in het BIG-register voor artsen en het BIG-register voor psychotherapeuten.

Psycholoog

  • Psycholoog NIP
    De titel psycholoog NIP is door het NIP ingesteld toen in 1993 de wettelijke bescherming van de titel "psycholoog" wegviel. Vanaf die datum mag iedereen zich psycholoog noemen en biedt het vermelden van "psycholoog" bij de naam dus geen waarborg meer voor de kwaliteit van de dienstverlening. De titel psycholoog NIP mag gebruikt worden door NIP-leden die aan bepaalde eisen voldoen. Met een psycholoog NIP heeft men met een "'echte" psycholoog te maken. Psycholoog NIP is een basiskwalificatie. De titel zegt niets over de verdere specialisatie van een psycholoog na de universitaire opleiding van 4 jaar.
    Opleiding
    NIP-leden die zijn afgestudeerd als psycholoog aan de universiteit en enige werkervaring als psycholoog hebben opgedaan, kunnen het gebruiksrecht van de titel psycholoog NIP verwerven
  • Klinisch psycholoog
    De klinisch psycholoog is gespecialiseerd in de (psycho)diagnostiek en beheerst de psychotherapie. Daarnaast beheerst de geregistreerd klinisch psycholoog ook de overige psychologische behandelmethoden, zoals advisering, begeleiding, counseling en vaardigheidstrainingen. De klinisch psycholoog is een gespecialiseerde gezondheidszorgpsycholoog (op basis artikel 14 wet BIG).
    Opleiding
    De opleiding tot klinisch psycholoog is een postdoctorale beroepsopleiding (na de universiteit) van ongeveer vijf jaar (fulltime). De opleiding is praktijkgericht; eenderde van de opleiding bestaat uit theoretisch en praktisch onderwijs in de klinische psychologie. Erkende klinisch psychologen staan ingeschreven in het register van het NIP.
  • Gezondheidszorgpsycholoog (gz-psycholoog)
    De gz-psycholoog is een generalist die inzetbaar is in alle sectoren van de gezondheidszorg. De gz-psycholoog een zelfstandig behandelaar van psychische stoornissen en van psychische aspecten bij lichamelijke ziekten, invaliditeit en problemen in de levenssfeer. De deskundigheid van de gz-psycholoog ligt in de toepassing van psychologische kennis en vaardigheden met als hoofdtaken diagnostiek en behandeling. De gz-psycholoog beschikt niet over psychotherapeutische deskundigheid.
    Opleiding
    De opleiding tot gz-psycholoog is een postdoctorale beroepsopleiding van twee jaar fulltime. De opleiding bestaat uit een dag per week cursorisch onderwijs en vier dagen per week praktijkervaring in een erkende praktijkinstelling. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) houdt een BIG-register van gekwalificeerde gezondheidszorgpsychologen bij. Gezondheidszorgpsycholoog is een beschermde titel en mag alleen gevoerd worden door iemand die ingeschreven staat als gezondheidszorgpsycholoog in het BIG-register.


Psychotherapeut

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) houdt een BIG-register van gekwalificeerde psychotherapeuten bij. Opname in het register van psychotherapeuten is voorbehouden aan degenen, die na hun universitaire studie in de medische, sociale wetenschappen (psychologie en pedagogiek) of maatschappelijk werk, een zogenaamde 'basisopleiding' tot psychotherapeut met goed gevolg hebben afgerond. Psychotherapeut is een beschermde titel en mag alleen gevoerd worden door iemand die ingeschreven staat als psychotherapeut in het BIG-register. Een geregistreerd psychotherapeut is gebonden aan beroepsethische regels, vervat in de beroepscode voor psychotherapeuten. De Stichting Kwaliteitsbewaking Psychotherapie ziet er op toe dat de beroepsethische regels worden nageleefd en is gerechtigd een maatregel op te leggen, indien een psychotherapeut zich niet aan de regels houdt.

Alternatieve behandelaars

Alternatief verwijst naar het feit dat de betreffende vakopleiding niet aan erkende universiteiten of hogescholen worden onderwezen. In georganiseerd verband gaat het om ongeveer 4.000 beroepsbeoefenaren. Kies bij voorkeur een alternatieve therapeut die lid is van een bonafide beroepsvereniging. Wanneer iemand niet georganiseerd is in een beroepsvereniging heeft u op geen enkele manier duidelijkheid over de betrouwbaarheid van de persoon. Wanneer iemand weigert inzicht te geven over het al dan niet lid zijn van een beroepsorganisatie is er reden tot wantrouwen. Ook patiëntenverenigingen kunnen helpen u op de hoogte te stellen van de achtergronden van een therapeut.

Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV)

(Bron: Nederlandse Vereniging van Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen, NVSPV)
De sociaal psychiatrisch verpleegkundige is een functionaris die vanuit een autonome verantwoordelijkheid haar activiteiten richt op het realiseren van een sociaal psychiatrisch verpleegkundig zorgaanbod. De verpleegkunde, sociale psychiatrie en preventie zijn bepalende uitgangspunten voor het beschrijven en uitvoeren van diagnostiek, interventies en resultaten. De sociaal psychiatrisch verpleegkundige neemt altijd het individu en/of het systeem en het functioneren ervan in een sociale context als vertrekpunt bij het aanbieden van zorg. De sociaal psychiatrisch verpleegkundige zet haar verpleegkundige specialistische competenties in zowel op individueel niveau als op systeemniveau, op instellingsniveau en regionaal niveau. Vanuit een eigenstandige, professionele positie - en in samenwerking met anderen - levert de sociaal psychiatrisch verpleegkundige een actieve bijdrage aan het ontwerpen, bijstellen, vaststellen en uitvoeren van GGZ-beleid. Dit geldt zowel op team-, instellings- of regionaal niveau.

GGZ verpleegkundig specialist (GGZ-VS)

Een GGZ verpleegkundig specialist is een expert in het verlenen van psychiatrisch verpleegkundige zorg in de geestelijke gezondheidszorg. De opleiding tot GGZ-VS duurt drie jaar en omvat de tweejarige opleiding tot Nurse Practitioner (NP). De opleiding GGZ-VS kan worden gevolgd bij een GGZ instelling met een breed zorgaanbod hebben en een multidisciplinaire team.

Maatschappelijk werker

(Bron: Het AMW)
Het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) biedt laagdrempelige hulp voor mensen met psychosociale problemen en daardoor belemmerd worden in hun dagelijkse functioneren. Karakteristiek voor het AMW is dat het aandacht schenkt aan zowel de materiële als niet-materiële aspecten van de problemen. De hulpvragen zijn in te delen in grofweg drie categorieën, die veelal in combinatie voorkomen:
• Psychisch/psychosociaal (zoals rouwverwerking, eenzaamheid, gebrek aan assertiviteit en levensvragen)
• Relaties (partner, kinderen, familie, werk)
• Sociaal-materieel (financiën, werkloosheid, huisvesting, belastingen, regelgeving, studie)
Het AMW helpt mensen hun psychosociale zelfredzaamheid te vergroten, zodat zij zelf een methode vinden om met de problemen om te gaan of hen te doen afnemen. Meer dan de helft van alle hulpverleningen wordt binnen drie maanden afgesloten, 20% zelfs binnen een maand. Hoeveel contacten er nodig zijn en met welke frequentie, wordt per hulpvraag bekeken. AMW-hulp vermindert het bezoek aan de huisarts, RIAGG of andere instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Het is een eerstelijnsvoorziening, wat inhoudt dat iedereen er gratis terecht kan, zonder dat een verwijzing van bijvoorbeeld een huisarts nodig is. In het eerste gesprek beoordeelt de maatschappelijk werker of de cliënt aan het juiste adres is of dat de cliënt doorverwezen moet worden naar een andere voorziening.

Vaktherapeut

Een vaktherapeut is gespecialiseerd op een van de volgende terreinen: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie of psychomotorische therapie. De opleiding is op HBO, HBO+VO en wetenschappelijk niveau (Bachelor en Master-niveau). De Federatie Vaktherapeutische Beroepen (FVB) is de overkoepelende organisatie van de Nederlandse Verenigingen voor Beeldende Therapie, Danstherapie, Dramatherapie, Muziektherapie, Psychomotorische Therapie en Psychomotorische Kindertherapie

Systeemtherapeut

Systeemtherapie is ontstaan in de jaren vijftig in de VS nadat men er achter kwam dat individuele therapie soms tekort schoot omdat er onvoldoende aandacht was voor het gezin waar men in zat, tewrwijl dat gezin van grote invloed bleek op het gedrag van de persoon. Het uitgangspunt van systeemtherapie of relatie- en gezinstherapie is dat menselijke problemen in de kern problemen zijn die ontstaan tussen personen die lid zijn van een systeem. De door de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie (NVRG) erkende opleiding tot systeemtherapeut kent verschillende routes, waaronder via een HBO en post HBO vooropleiding. 

Psychiatrisch verpleegkundige

(bron: Robert-Fleury Stichting)
Eén van de grootste beroepsgroepen in de gezondheidszorg is die van de verpleegkundigen. Bij verpleegkunde zijn alle activiteiten uiteraard gericht op de gezondheid van mensen. Het kan gaan om het bevorderen van de gezondheid of het opheffen van gezondheidsproblemen. Het kan ook gaan om het verminderen van én bijstand verlenen bij de gevolgen van beperkingen en handicaps in het dagelijks leven gericht op zo optimaal mogelijk functioneren in de samenleving (rehabilitatie). De verpleegkunde richt zich op het individu als geheel met aandacht voor de psychische, sociale, lichamelijke en levensbeschouwelijke kanten. De psychiatrisch verpleegkundige is vooral opgeleid om te werken binnen de psychiatrie en de geestelijke gezondheidszorg. Verplegen is een veelzijdig vak, waarbij het omgaan met mensen die hulp van de verpleging nodig hebben centraal staat, vaak 24 uur per dag. Dit kan geestelijk en ook lichamelijk zwaar zijn. Het stelt hoge eisen aan sociale vaardigheden en inlevingsvermogen. Je kunt mensen tegenkomen in de zwakste momenten van hun leven en in het proces daarna. Dat betekent dat je wel stevig in je schoenen moet staan. Je zult jezelf ook beter leren kennen en je zult leren open te staan voor anderen. Dit doe je samen met je collega's maar bijvoorbeeld ook als "persoonlijk begeleider" van een van de cliënten. Verplegen is een afwisselend, soms behoorlijk zwaar, maar elke dag weer boeiend beroep.

Praktijkondersteuner Huisarts - Geestelijke Gezondheidszorg (POG GGZ)

(Bron: Landelijke Vereniging POH-GGZ)
De POH GGZ is in 2007 ontstaan. De functiewerd gecreeerd om de stijging van kosten van de relatief duurdere tweede lijn op te vangen. In opdracht van het Ministerie van VWS heeft toen de LVG (Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn) een eerste beschrijving van de functie gemaakt in haar rapport 'Praktijkondersteuning GGZ in de eerste lijn'. Sinds 2007 zijn er in Nederland steeds meer POH's -GGZ actief en is er behoefte ontstaan aan een netwerk. De functie POH-GGZ heeft een specifieke plaats in de gezondheidszorg en vraagt daarmee om specifieke kwaliteiten van een professional. De POH-GGZ dient communicatief zeer vaardig te zijn, zowel in het contact met de cliënt als in de rol van verbindende schakel tussen verschillende disciplines in de basis- en specialistische GGZ. Kennis en ervaring op het gebied van uiteenlopende psychische klachten en psychiatrische aandoeningen is een must. Hij/zij moet zelfstandig kunnen werken en eveneens zich kunnen inleven in de soms uiteenlopende posities, belangen en competenties van de verschillende beroepsbeoefenaren uit de eerste en tweede lijn. Verder dient de POH-GGZ, in gezamenlijke verantwoordelijkheid met de huisarts, zelfstandig patiënten /cliënten te kunnen behandelen/begeleiden. Dit gebeurt zoveel mogelijk binnen de huisartsenvoorziening. 

Hulpgids nieuwsbrief

Praktijk aanmelden

Ook uw praktijk geplaatst op de Hulpgids? U kunt zich aanmelden door het inschrijfformulier in te vullen en daarna op de knop "versturen" te klikken. Uw gegevens worden binnen 5 werkdagen na ontvangst kosteloos door Hulpgids.nl verwerkt en gepubliceerd. inschrijven ›