Hulpgids

De Duitse psychiater, neuroloog en anatoom Carl Wernicke beschreef in 1881 het syndroom van Wernicke, een acuut neuropsychiatrisch ziektebeeld met drie klassieke symptomen: stoornissen oogbewegingen (verlamming oogspieren en/of nystagmus), mentale veranderingen (bewustzijnsveranderingen, verwardheid) en  loopstoornissen (ataxie, polyneuropathie). In werkelijkheid treedt deze klassieke trias slechts in 10-20% van de gevallen op en presenteert een Wernicke-encefalopathie zich meestal als een atypische stoornis.

Oorzaak

De oorzaak van het syndroom van Wernicke is een hersenfunctiestoornis als gevolg van een tekort aan thiamine (vitamine B1). Er ontstaan bloedingen en ontstekingsverschijnselen in o.a. de thalamus en grijze stof. Het tekort aan thiamine is vrijwel alleen nog een gevolg van chronisch alcoholisme. Alcoholisten die zichzelf ernstig verwaarlozen, eten zeer slecht, mede omdat alcohol zo calorierijk is dat zij hiermee in hun volledige caloriebehoefte kunnen voorzien. Daarnaast verstoort alcohol de opname van thiamine in de dunne darm, kan een door alcohol beschadigde darmwand minder thiamine transporteren en kan een door alcohol beschadigde lever minder thiamine opslaan. Ook het gebruik van thiamine wordt door alcohol verstoord, terwijl voor het omzetten van alcohol in energie juist extra thiamine nodig is.

Verloop

Van de patiënten die een Wernicke-encefalopathie overleven, ontwikkelt 80% een syndroom van Korsakow, bijna altijd in combinatie met een cerebellaire en of sensore ataxie.15 % sterft ten gevolge van infecties aan de luchtwegen of aan de complicaties van levercirrose.

Literatuur

• Arts, NJM
  Wernicke-encefalopathie: een niet te stellen diagnose
  Tijdschrift voor Neuropsychiatrie & Gedragsneurologie 2007 4: 106-107