Hulpgids

Het syndroom van Cotard is genoemd naar de Franse neuroloog Jules Cotard (1840-1889), die als eerste dit ziektebeeld beschreef in 1880. Cotard noemde dit een nieuw type van depressie, dat gekenmerkt werd door symptomen van een angstige melancholie, ideeën van verdoemenis of verwerping, ongevoeligheid voor pijn, ‘nonexistentie’-wanen betreffende het eigen lichaam en wanen van onsterfelijkheid. De vraag is of het syndroom van Cotard inderdaad een syndroom is of dat het als een symptoom beschouwd dient te worden. Er is tot op heden echter in de literatuur nog geen eenduidigheid over de te hanteren indeling. (Eynde, 2008) Het syndroom van Cotard begint meestal met vage toenemende angst, die weken tot jaren kan duren, en kan resulteren in het ontstaan van een nihilistische waan. Patiënten met een immortaliteitswaan vertonen desondanks de neiging tot automutilatie en suïcidaal gedrag (Enoch & Trethowan 1991). Deze wanen gaan soms gepaard met een délire d’énormité, dat is de overtuiging van een massieve toename in de grootte van het lichaam (Enoch & Trethowan 1991). Sommigen hebben naar deze toestand verwezen als het ‘manische’ cotardsyndroom (Henne e.a. 1961).

Symptomen

• Nihilistische & hypochondrische wanen
  Bijvoorbeeld: ontkennen van eigen bestaan, destructie van verschillende organen, het volledige lichaam of van de geest als een van de belangrijkste karakteristieke elementen (Cotard 1880, 1882). Sommige patiënten zijn er dan ook van overtuigd dat zij niet meer hoeven te eten of wanen zich zelfs dood (Bourgeois 1980; Cotard 1880).
• Schuldwanen, onsterfelijkheidswanen, immortaliteitswaan (overtuiging dood te zijn maar nog niet begraven)
• Angst- en stemmingsklachten

Literatuur 

1. Cotard J
   Du délire hypocondriaque dans une forme grave de mélancolie anxieuse. Memoire à la Société médico-psycholo gique dans la Séance du 28 juin 1880
   Annales Médico-Psychologiques (1880) 4: 168-17
2. Cotard J
   Du délire des négations
   Arch Neurol. (1882) 4: 282-296
3. Berrios GE, & Luque R
   Cotard’s syndrome: analysis of 100 cases
   Acta Psychiatr Scand.(1995) 91: 185-188
4. Enoch D & Trethowan W
   Uncommon psychiatric syndromes.
   1991 (3de druk.) Oxford: Butterworth & Heinemann
5. Van den Eynde F, Debruyne H, Portzky M, De Saedeleer S, Audenaert K.
   Het syndroom van Cotard. Een overzicht [The syndrome of Cotard: an overview].
   Tijdschr Psychiatr. 2008;50(2):89-98. Dutch. PMID: 18264899.