Premenstrueel Syndroom (PMS)
Inleiding
In de jaren tachtig ontstond een toenemende belangstelling voor het premenstrueel syndroom, PMS of "dysforie tijdens het einde van de luteale fase". Dit heeft onder andere geleid tot een grote diversiteit aan middelen om de klachten te bestrijden. Vanwege het ontbreken van een juiste definitie van PMS, onbekendheid met het syndroom en vanwege het miskennen van het bestaan van PMS blijven veel vrouwen onbehandeld of krijgen geen adequate behandeling.
Voorkomen
Circa 80% van de vrouwen hebben tenminste gedurende een bepaalde tijd van hun vruchtbare periode last van premenstruele klachten (PMS). Bij 3 tot 5% is er sprake van ernstige emotionele en lichamelijke klachten. Dit ziektebeeld wordt wel premenstruele dysfore stoornis genoemd (PMDD).
DSM-5 criteria premenstruele stemmingsstoornis
625.4
- A. Tijdens de meeste menstruatiecycli dienen minstens vijf van de volgende symptomen aanwezig te zijn voor de aanvang van de menstruatie die binnen een paar dagen na het
begin van de menstruatie afnemen, en minimaal of volledig afwezig zijn in de week na de menstruatie. - B. Een (of meer) van de volgende symptomen dient aanwezig te zijn:
1. Duidelijke affectieve labiliteit (zoals stemmingsschommelingen).
2. Duidelijke prikkelbaarheid of boosheid, of een toename van interpersoonlijke conflicten.
3. Duidelijke sombere stemming, gevoelens van hopeloosheid of verlaagde zelfwaardering.
4. Duidelijke angst, spanning, en/of het gevoel opgedraaid of opvliegend te zijn. - C. Een (of meer) van de volgende symptomen:
1. Verminderde interesse voor de gewone activiteiten (werk, school, vrienden, hobby's).
2. Subjectief ervaren van moeite met concentreren.
3. Lethargie, vlug vermoeid of een duidelijk gebrek aan energie.
4. Duidelijke verandering van de eetlust, overeten of hunkeren naar specifiek voedsel.
5. Hypersomnie of insomnia.
6. Het gevoel overspoeld te worden door emoties of zichzelf niet in de hand te hebben.
7. Lichamelijke klachten zoals gevoelige of gezwollen borsten, gewrichts- of spierpijn, opgeblazen gevoel, gewichtstoename. - D. De symptomen gaan samen met klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het functioneren op werk of op school en in de gebruikelijke relaties met anderen.
- C. De stoornis is niet slechts een exacerbatie van de symptomen van een andere aandoening.
ICD-10 (classificatiesysteem ziektes) PMS
PMS wordt (in tegenstelling tot PMDD) gediagnostiseerd volgens de ICD-10 criteria. Conform deze criteria is het voldoende als één van de volgende symptomen aanwezig is, beginnende in de luteale fase en eindigend met de menstruele bloeding (of kort daarna):
matig psychologisch ongemak, opgeblazen gevoel en gewichtstoename, pijnlijke borsten, gezwollen handen en voeten, diffuse pijnklachten en kwaaltjes, concentratiestoornissen, slaapmoeilijkheden en een veraderde eetlust.
Wat zijn geen oorzaken?
- normale waarden van FSH, LH, PRL, SHBG en testosteron
- geen afwijkingen in de late luteale fase
- normale regulatie van renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS)
- geen verandering in hpa-as, of relatie met bijnieren, schildklier, ovaria
- geen tekorten van magnesium, zink, vitamine A, E of B6
Oorzaken
De meeste studies gaan er uit van de hypothese dat vrouwen met PMS een afgevlakte respons op serotonine hebben. In het bloed van patiënten vindt men onder andere lagere serotoninewaarden en een verminderde serotonineopnamein de bloedplaatjes tijdens de luteale fase. PMS heeft een relatie met de menstruele cyclus: voor de eerste menstruatie (menarche) en na de laatste (menopauze) is er geen PMS. Ook na farmacologische of chirurgische eliminatie van de cyclus, verdwijnen de symptomen. Een eerste stap om de diagose PMS te stellen is het bijhouden van een dagboek gedurende twee menstruele cycli. Hierin worden dagelijks de symptomen genoteerd en er wordt een waarde aan toegekend variërend van 0 (geen symptomen) tot 4 (zwaar en invaliderend symptoom). Uit het dagboek moet blijken dat de symptomen het ernstigst zijn net voor de menses, verdwijnen tijdens de menses en afwezig zijn na de menstruatie. Onderzoekers denken dat PMDD deels het gevolg is van een disregulatie in de functie van ESC/E(Z), een "ovarian steroid-regulated gene silencing complex".
Differentiaal diagnose
- Psychiatrische stoornissen
depressie, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis - Lichamelijke aandoeningen
bloedarmoede, hypothyroïdie, suikerziekte, LE
Therapie
Klik hier voor informatie over de therapie
Boeken
Klik hier voor boeken over PMS
