Hulpgids

PMS (en PMDD) - therapie

Veel vrouwen met PMS en zelfs een deel van de vrouwen met de ernstigere vorm, PMDD, hebben voldoende baat bij niet-medische behandelingen. Denk hierbij aan het aanpassen van de voeding (minder vet- en suikerrijk eten), staken alcohol en cafeïne en regelmatige lichaamsbeweging en ontspanningsoefeningen. Voor PMS is in verschillende onderzoeken aangetoond dat vitamines(B6, D) en supplementen (calcium, magnesium, zink) klachten zouden kunnen verminderen. Bij milde tot matige PMDD kunnen leefstijlveranderingen en niet-farmacologische strategieën effectief zijn. Voorbeelden hiervan zijn voldoende hydratatie en het drinken van kruidenthee. Kamille kan helpen bij stress en prikkelbaarheid, terwijl pepermunt een opgeblazen gevoel kan verlichten. 
De richtlijn ‘Premenstrueel Syndroom’ van de NVOG benoemt leefstijladviezen, cognitieve gedragstherapie, SSRI’s, orale anticonceptie en ovulatiesuppressie met gonadoreline-antagonisten als mogelijke behandeling. (NVOG, 2023)

Antidepressiva

Wanneer leefstijlaanpassingen en niet-medische behandelingen onvoldoende helpen, kunnen SSRI’s (off label) een optie zijn, vooral als psychische klachten zoals somberheid en prikkelbaarheid op de voorgrond staan. De werkzaamheid van SSRI’s bij PMS/PMDD zijn in 2024 beschreven in een Cochrane review. (Jespersen, 2024) Tegelijkertijd is het bewijs van matige kwaliteit: de meeste studies zijn kleinschalig, vaak gesponsord door de farmaceutische industrie, en laten slechts beperkte effecten zien met een aanzienlijke mate van onzekerheid. Bovendien ontbreken nog goede langetermijnstudies. De Cochrane review laat geen verschil zien in continu gebruik vergeleken met gebruik in de luteale fase (de tweede helft van de cyclus). Luteaal gebruik helpt vooral tegen stemmingsklachten, maar niet tegen lichamelijke klachten zoals een opgeblazen gevoel of opvliegers. Er is geen voorkeur voor een specifiek SSRI. De NVOG adviseert om met een lage dosering te starten, bijvoorbeeld fluoxetine 10 mg, en om zo nodig de dosering te verhogen. (NVOG, 2023)

Hormonen

Orale anticonceptiva kunnen overwogen worden bij vrouwen waarbij tevens anticonceptie gewenst is. Hierbij gaat op basis van de beschikbare studies de voorkeur van de NVOG uit naar een tweedegeneratie anticonceptivum, al dan niet met drospirenon. Gonadoreline-antagonisten komen in aanmerking als andere behandelopties falen en psychiatrische aandoeningen uitgesloten zijn of reeds behandeld worden. Behandeling met oestrogenen wordt niet geadviseerd vanwege de bijwerkingen die gepaard gaan met de benodigde hoge dosering. (3)

Verwijderen eierstokken en/of baarmoeder

Een radicale chirurgische ingreep, niet geschikt voor jonge vrouwen, leidt wel tot verminderen of verdwijnen van de klachten.

Literatuur

1. FMS. NVOG Richtlijn Premenstrueel syndroom (PMS). Premenstrueel syndroom (PMS). 2023. Accessed May 13, 2025. Via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/premenstrueel_syndroom/startpagina_-_premenstrueel_syndroom_pms.html
2. Jespersen C, Lauritsen MP, Frokjaer VG, Schroll JB. 2024 Cochrane review Selective serotonin reuptake inhibitors for premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder. Cochrane Gynaecology and Fertility Group, ed. Cochrane Database Syst Rev. 2024;2024(8). doi:10.1002/14651858.CD001396.pub4

3. Szpunar MJ, Freeman MP. Investigational Treatment of Depressive Disorders With Neuroactive Steroids: Potential Implications for Premenstrual Dysphoric Disorder. J Clin Psychiatry. 2021 Jun 8;82(4):20ac13853. doi: 10.4088/JCP.20ac13853. PMID: 34106531.