Automutilatie zelfbeschadiging of zelfverwonding
Definitie
Automutilatie is het bewust beschadigen van lichaamsweefsel.
Vormen
Zelfbeschadiging komt voor in vele vormen: krassen, bonken met het hoofd, ergens tegen aan slaan, snijden, branden etcetera.
Symptoom
Automutilatie is een symptoom, geen op zichzelf staand syndroom. Het wordt het gezien bij verschillende aandoeningen zoals psychose, borderline persoonlijkheidsstoornis,nagebootste stoornis, obsessieve-compulsieve stoornis en verstandelijke beperking. Automutilatie kan ook het gevolg zijn van stereotiep gedrag en tics, vooral bij het Lesh-Nyhan-syndroom en Cornelia de Lange-syndroom.
Oorzaken
- Ontlading van spanning
- Uiting en/of vermindering negatieve gevoelens zoals woede en angst
- Boete doen, zelfbestraffing
- Doorbreken depersonalisatie en dissociatie (om eigen lichaam weer te voelen)
- Pijn verdragen als teken van macht en controle
- Schreeuw om hulp en aandacht
- Opvullen van innerlijke leegte, verdrijven eenzaamheid
- Bevelshallucinaties
- Simulatie: opzettelijke zelfverwonding met een direct materieel doel
- Normale automutilatie zoals: epilatie, tatoeage, cosmetische chirurgie, SM
Complicaties
Gevoelens van waardeloosheid, schuld en zelfhaat nemen alleen maar toe; er ontstaat een vicieuze cirkel waarbij men zich pijn doet omdat men zich pijn gedaan heeft. Zelfbeschadiging wordt van een oplossing voor een probleem tot een nieuw probleem. Naasten en collega's kunnen afwijzend of agressief reageren, hetgeen weer zorgt voor nieuwe spanningen. Wonden kunnen blijvende littekens veroorzaken met alle gevolgen van dien.
Voorkomen
Vermoedelijk komt zelfbeschadiging vaker voor bij vrouwen dan bij mannen: mannen zijn eerder geneigd hun woede en agressie naar buiten toe te richten, vrouwen richten hun agressie veel meer naar binnen en op zichzelf. Zelfbeschadiging openbaart zich meestal in de leeftijdscategorie 17 tot 25 jaar, maar kan ook al op jongere leeftijd voorkomen.
Behandeling
Zelfverwonding is een symptoom van uitgebreide problematiek. Behandeling dient dan ook verder te gaan dan bestrijden van de zelfbeschadiging. Intensieve psychotherapeutische therapie helpt om vaak traumatische gebeurtenissen uit het verleden te verwerken, het bewust worden dat zelfverwonding een overlevingsstrategie is en het geleidelijk opgeven van de zelfbeschadiging. Naast deze psychotherapeutische benadering, kunnen verschillende stappen worden gezet om het beschadigen te verminderen: dagboek (schrijven wat er in je opkomt als je aan zelfverwonding denkt); lichamelijke en geestelijke ontspanning (sporten, muziek, hobby, ontspanningsoefeningen, yoga, meditatie), contact met anderen zoeken.
Afhankelijk van aard en ernst van de zelfverwonding en de psychiatrische problemen kunnen verschillende medicijnen voorgeschreven worden, zoals antidepressiva, antipsychotica en stemmingsstabilisatoren. Een opiaatantagonist als naltrexon wordt soms voorgeschreven aan cliënten die geen pijn ervaren bij zelfverwonding. Enkele dubbelblinde stressprovocatiestudies met borderline patiënten gaven geen effect te zien. Het middel is ook niet in de Amerikaanse richtlijnen (APA) opgenomen.
Automutilanten sterven jonger
Mensen die automutileren hebben een fors kortere levensverwachting dan de algemene bevolking. En dat komt zeker niet alleen door een hoger risico op suïcide. Uit onderzoek blijkt dat de lichamelijke gezondheid van deze groep slechter is dan gemiddeld, en dat dit meerdere oorzaken heeft, zoals alcohol- en drugsgebruik, slechte zelfzorg en behandelingstrouw. Vergeleken met het gemiddelde van de normale bevolking, stierven er tijdens de follow-up periode van 6 jaar 3,5 maal zoveel mensen uit dit cohort.
