Voorwaardelijke machtiging
Bron: Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg
Inleiding
De voorwaardelijke machtiging moet voorkomen dat u gedwongen wordt opgenomen in een psychiatrische instelling. Een behandelingsplan en een aantal afspraken (de voorwaarden) zorgen daarvoor. De rechter beslist of u zo'n voorwaardelijke machtiging krijgt. En de rechter doet dit alleen als u het eens bent met het behandelingsplan en de gestelde voorwaarden. Als u zich vervolgens niet aan de voorwaarden houdt, kunt u alsnog gedwongen worden opgenomen. Hier kunt u lezen hoe u een voorwaardelijke machtiging krijgt, welke rechten u hebt en hoe de voorwaardelijke machtiging eindigt.
De voorwaardelijke machtiging
Mensen in uw omgeving vinden dat u moet worden behandeld voor een psychische stoornis. Door de psychische stoornis vormt u een gevaar voor uzelf en anderen, vinden zij. Om er voor te zorgen dat die behandeling plaatsvindt, vragen zij een voorwaardelijke machtiging voor u aan. U kunt dat overigens ook zelf doen. Met een voorwaardelijke machtiging kunnen aan u bepaalde voorwaarden worden gesteld zoals het innemen van medicijnen of het volgen van therapie. U hoeft dan niet te worden opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Maar als u zich vervolgens niet aan de voorwaarden houdt of gevaar veroorzaakt, kunt u alsnog gedwongen worden opgenomen.
Hoe krijg ik een voorwaardelijke machtiging?
Voor het aanvragen van een voorwaardelijke machtiging moet er een geneeskundige verklaring aanwezig zijn. Dit is een verklaring die is opgesteld door een psychiater bij wie u niet onder behandeling bent. In die verklaring geeft de psychiater een antwoord op de volgende vragen.
1. Is er sprake van gevaar?
2. Wordt dat gevaar veroorzaakt door een psychische stoornis?
3. Kan dat gevaar zonder een psychiatrische opname worden voorkomen als u zich aan een aantal bijzondere voorwaarden houdt?
Alleen wanneer de psychiater deze drie vragen allemaal met JA kan beantwoorden, stelt hij de geneeskundige verklaring op. Die verklaring gaat, samen met het verzoek om een voorwaardelijke machtiging, naar de officier van justitie. Die stuurt de papieren door naar de rechter als ook hij vindt dat een voorwaardelijke machtiging nodig is.
Voorbeeld
U bent psychotisch en gebruikt regelmatig drugs. Volgens de verklaring van de psychiater wordt uw psychose alleen maar erger door het drugsgebruik. U verwaarloost zichzelf, neemt uw medicijnen niet meer in en bedreigt uw buren. Wanneer u geen drugs gebruikt, bent u met enige ondersteuning in staat uw eigen leven te leiden. Bij de voorwaardelijke machtiging kan dan als voorwaarde worden gesteld dat u géén drugs gebruikt. En dat u met ondersteuning van uw arts uw medicijnen inneemt.
Leeftijd
De voorwaardelijke machtiging is mogelijk voor personen vanaf twaalf jaar.
De patiëntenvertrouwenspersoon
Vanaf het moment dat een voorwaardelijke machtiging is afgegeven, kunt u een beroep doen op een patiënten-vertrouwenspersoon (pvp). Patiëntenvertrouwenspersonen zijn niet in dienst van de psychiatrische instellingen. Wel hebben zij daar meestal een kantoor. Zij zijn onafhankelijk, werken op basis van vertrouwen en geheimhouding en staan altijd aan uw kant. Een pvp is gratis. U kunt met al uw vragen en klachten over psychiatrische hulpverlening terecht bij de Helpdesk van de Landelijke Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon in Utrecht. Het nummer van de Helpdesk is: 0900 444 8888.
Krijg ik vooraf nog iets te zeggen over mijn behandeling?
Ja. U maakt samen met uw psychiater een behandelingsplan. Uw psychiater is verantwoordelijk voor uw behandeling. In het behandelingsplan wordt beschreven hoe uw behandeling eruit zal zien. En hoe het gevaar dat wordt veroorzaakt door uw psychische stoornis daardoor minder wordt of kan worden weggenomen. Ook wordt vermeld in welke psychiatrische instelling u zult worden opgenomen wanneer het mis zou gaan en u zich niet aan de voorwaarden houdt. Het behandelingsplan wordt aan de rechter gegeven die beslist over een eventuele voorwaardelijke machtiging. Zonder een behandelingsplan waarmee u heeft ingestemd, geeft de rechter geen voorwaardelijke machtiging. Over een behandelingsplan staat meer op de pagina "Uw rechten in het psychiatrisch ziekenhuis".
Welke afspraken zijn er naast het behandelingsplan?
De meeste voorwaarden staan in het behandelingsplan dat u samen met uw behandelaar hebt opgesteld. Daarnaast kan de rechter u een aantal andere voorwaarden opleggen. Dat kan gaan over uw gedrag. Bijvoorbeeld: de rechter stelt als voorwaarden dat u geen drugs gebruikt en dat u geen voorbijgangers lastig valt in het winkelcentrum.
Krijg ik een advocaat?
Ja, u krijgt een advocaat toegewezen via de Raad voor de Rechtsbijstand. Die advocaat komt alles met u bespreken, nog voor het verhoor door de rechter. Hij is ook aanwezig wanneer de rechter u komt horen. De bijstand door de advocaat is gratis.
Wat doet de rechter?
De rechter zal u eerst oproepen voor een hoorzitting. Uw advocaat zal ook bij die hoorzitting aanwezig zijn. Bent u niet in staat om naar de rechtbank te gaan dan komt de rechter naar u toe. Ook dan is uw advocaat erbij. Tijdens de hoorzitting noteert een griffier wat er wordt gezegd. Meestal roept de rechter ook de volgende personen op om bij de hoorzitting aanwezig te zijn:
• degene die de voorwaardelijke machtiging heeft aangevraagd
• de psychiater die de geneeskundige verklaring opstelde
• uw behandelaar met wie u het behandelingsplan opstelde
• uw eventuele partner.
De rechter kan ook getuigen en deskundigen oproepen. Ook kunt u de rechter daarom vragen. Een deskundige kan een onafhankelijke psychiater zijn die zijn mening zal geven over de eventuele noodzaak van een voorwaardelijke machtiging. Dit onderzoek wordt een contra-expertise genoemd. De rechter zoekt een antwoord op de volgende drie vragen:
1. Is er sprake van gevaar?
2. Wordt dat gevaar veroorzaakt door een psychische stoornis?
3. Kan dat gevaar zonder een psychiatrische opname worden voorkomen als u zich aan een aantal bijzondere voorwaarden houdt?Wanneer de rechter de drie vragen met JA beantwoordt, kan hij voorwaarden stellen waar u zich aan moet houden. De voorwaardelijke machtiging wordt afgegeven wanneer u akkoord gaat met die voorwaarden, of wanneer de rechter kan aannemen dat u die zult naleven.
Wie komen te weten dat ik een voorlopige machtiging heb?
In de eerste plaats uzelf. U krijgt een kopie van de voorwaardelijke machtiging. Er gaat verder een kopie naar uw advocaat, de officier van justitie, de inspecteur voor de gezondheidszorg, uw eventuele partner, degene die de voorwaardelijke machtiging heeft aangevraagd, en - als u die heeft - uw wettelijke vertegenwoordiger. Ook uw huisarts en uw behandelaar komen te weten dat u een voorwaardelijke machtiging heeft.
Kan het behandelingsplan nog veranderd worden?
Nadat de voorwaardelijke machtiging is afgegeven, kunt u met uw behandelaar het behandelingsplan veranderen. De rechtbank en de officier van justitie krijgen daar dan een kopie van. De rechter komt er verder niet aan te pas. De rechter komt er wél aan te pas als u en uw behandelaar het niet eens zijn over een wijziging van het behandelings-plan. De officier van justitie moet dan schriftelijk worden verzocht de rechter een beslissing te laten nemen. Op dezelfde manier kunt u ook om een andere behandelaar vragen.
Kan ik tegen mijn wil worden opgenomen?
Wanneer het naleven van de voorwaardengevaar dat u oplevert niet langer afwendt, kan u toch worden opgenomen. U gaat dan naar de psychiatrische instelling die in het behandelingsplan is genoemd. Dat kan ook gebeuren wanneer u zich niet aan de voorwaarden houdt die de rechter heeft gesteld. Voor u gedwongen wordt opgenomen, heeft u eerst een gesprek met de geneesheer-directeur van het psychiatrisch ziekenhuis. Kort voor de opname onderzoekt die geneesheer-directeur of een psychiater die niet bij de behandeling is betrokken u. Uiteindelijk beslist de geneesheer-directeur of u wel of niet gedwongen wordt opgenomen. Hij stuurt u daarover een brief.
De geneesheer-directeur hoeft u niet langer voor uw opname te horen. Wel moet hij goed geïnformeerd zijn over hoe het met u gaat voordat u wordt opgenomen. Hij kan zich op de hoogte stellen door met uw behandelaars te overleggen. Ook kan hij zelf met u komen praten of iemand anders dit laten doen.
Als u gedwongen wordt opgenomen, dan wordt de voorwaardelijke machtiging omgezet in een voorlopige machtiging. Over uw rechten tijdens de gedwongen opname leest u op de pagina Gedwongen opname in het psychiatrisch ziekenhuis. Dezelfde mensen die over uw voorwaardelijke machtiging zijn geïnformeerd krijgen nu ook bericht. Overigens kunt u de geneesheer-directeur ook zelf vragen opgenomen te worden
Bezwaar tegen de onvrijwillige opname
Als u het niet eens bent met de onvrijwillige opname kunt u de officier van justitie schriftelijk vragen de rechter daarover te laten beslissen. Bij dat verzoek moet u dan een kopie van de brief van de geneesheer-directeur meesturen. De rechter houdt dan opnieuw een hoorzitting. Uw advocaat staat u bij. De rechter beslist dan of de onvrijwillige opname terecht is.
Hoe lang duurt een voorwaardelijke machtiging?
De eerste voorwaardelijke machtiging duurt maximaal een half jaar, maar kan ook voor kortere tijd worden afgegeven. Zodra de periode van deze voorwaardelijke machtiging voorbij is, kan de rechter deze steeds met maximaal een jaar verlengen.
Hoe krijg ik een verlenging?
De gang van zaken is ongeveer dezelfde als bij de eerste voorwaardelijke machtiging. Ongeveer zes weken voordat uw voorwaardelijke machtiging afloopt, stelt een (onafhankelijke) psychiater een verklaring op. Die verklaring gaat, samen met een verslag van de behandeling en de resultaten daarvan, naar de officier van justitie. De officier van justitie schakelt vervolgens de rechter in. Die beslist binnen drie weken over een verlenging.
Kan ik een voorwaardelijke machtiging beëindigen?
Nee, wél kunt u de behandelaar vragen een schriftelijke verklaring af te geven dat u niet langer lijdt aan een psychische stoornis of een gevaar vormt voor uzelf en uw omgeving. Met deze verklaring kan de voorwaardelijke machtiging niet langer tot een gedwongen opname leiden. Weigert uw behandelaar een dergelijke verklaring te geven dan kunt u via de officier van justitie de rechter vragen hierover een beslissing te nemen.
Na de voorwaardelijke machtiging
Wanneer de periode van de voorwaardelijke machtiging ten einde loopt - en het gaat beter met u - gebeurt er waarschijnlijk niets. De voorwaardelijke machtiging loopt gewoon af: u hoeft zich niet meer aan de voorwaarden te houden. U krijgt daarover een brief van uw behandelaar. De inspecteur voor de gezondheidszorg en de officier van justitie ontvangen een kopie van die brief.
Colofon
Uitgever Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg, Utrecht, derde druk, november 2006
Auteurs Wiesje Koning en Paul Manni
Eindredactie Ton-Peter Widdershoven
