Inbewaringstelling (IBS)
Bron: Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg
Wat is een IBS?
Een IBS is een spoedmaatregel om u gedwongen op te nemen in een psychiatrisch ziekenhuis.
Wanneer kan ik een IBS krijgen?
U kunt een IBS krijgen als mensen uit uw omgeving bang zijn dat u uzelf of anderen iets aan zult doen. Deze mensen vinden dat u zich moet laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis maar u bent daartoe niet bereid. Zij benaderen een arts of de politie.
U kunt ook een IBS krijgen terwijl u al bent opgenomen. U wilt met ontslag gaan maar uw behandelaar wil dat u blijft. Ook als u wordt gesepareerd kunt u een IBS krijgen (daarover staat meer in brochure Uw rechten in het psychiatrisch ziekenhuis).
Hoe krijg ik een IBS?
U krijgt eerst bezoek van een arts, meestal een onafhankelijk psychiater. Deze onderzoekt u voorzover dat mogelijk is en stelt zichzelf de volgende vragen.
1. Brengt uw situatie acuut gevaar met zich mee?
2. Bestaat er een ernstig vermoeden dat het gevaar door een psychische ziekte wordt veroorzaakt?
3. Is een opname in een ziekenhuis de enige mogelijkheid om het gevaar af te wenden?
Pas als de arts deze drie vragen allemaal met JA beantwoordt en tevens duidelijk is dat u niet bereid bent tot een vrijwillige opname, stelt hij een geneeskundige verklaring op. Deze verklaring gaat naar de burgemeester. Die beslist, nadat hij de verklaring heeft gelezen, of er een IBS moet komen. Hij komt u niet zelf bezoeken. Als hij vindt dat er een IBS moet komen, vult hij een formulier in en ondertekent dit. Dit formulier heet officieel 'beschikking van de burgemeester inhoudende een last tot inbewaringstelling'. U krijgt er een kopie van.
Voorbeeld 1
U bent al een hele tijd erg depressief. Enige tijd geleden ondernam u een zelfmoordpoging. De kans is groot dat u dit weer doet. Uw familie en vrienden zijn niet langer in staat om u in de gaten te houden.
Voorbeeld 2
Onder invloed van stemmen bedreigt u mensen in uw omgeving. Gisteren gooide u een zware asbak naar het hoofd van uw vriendin.
Krijg ik een advocaat?
Jazeker, de burgemeester zorgt ervoor dat u een advocaat krijgt. Binnen 24 uur nadat hij zijn handtekening op de IBS heeft gezet, meldt hij dit bij de Raad voor de Rechtsbijstand. Die Raad wijst u een advocaat toe. Deze komt u zo snel mogelijk opzoeken en is ook aanwezig wanneer de rechter u komt horen. De advocaat is gratis.
Hoe kom ik in een psychiatrisch ziekenhuis terecht?
Meestal brengt de politie u naar het psychiatrisch ziekenhuis. De politie mag tegen uw wil uw woning binnenkomen en gevaarlijke voorwerpen van u afnemen. De politie mag u ook fouilleren. Gevaarlijke voorwerpen worden bij het ziekenhuis in bewaring gegeven. U krijgt een ontvangstbewijs. Wapens en drugs neemt de politie in beslag.
Wie komen te weten dat ik een IBS heb?
De burgemeester informeert uw partner, uw wettelijke vertegenwoordiger en andere naasten over de IBS. Ook stuurt hij een kopie van de IBS en van de geneeskundige verklaring naar de officier van justitie en naar de inspecteur voor de geestelijke gezondheidszorg. In het algemeen komen ook uw huisarts en uw vorige behandelaar te weten dat u een IBS heeft.
Wanneer komt de rechter?
Aan de hand van de papieren beoordeelt eerst de officier van justitie of het terecht is dat u een IBS heeft. Vindt hij de IBS inderdaad terecht, dan schakelt hij de rechter in. Doet hij dat niet dan houdt de IBS op. U mag het ziekenhuis verlaten. De officier van justitie laat aan de geneesheer-directeur van het psychiatrisch ziekenhuis weten of de rechter wel of niet is ingeschakeld. Is de rechter wél ingeschakeld dan komt deze uiterlijk drie werkdagen nadat hij door de officier van justitie is ingeschakeld bij u om u te horen. Binnen die termijn moet hij ook over de IBS beslissen. Als binnen die termijn een weekend of een feestdag valt, dan wordt de termijn met één werkdag verlengd. De reden hiervoor is dat de rechter minimaal twee werkdagen tot zijn beschikking moet hebben om te kunnen beslissen. Als de rechter bijvoorbeeld op donderdag hoort dat hij over een IBS moet beslissen, dan moet hij dat uiterlijk die maandag daarop doen.
Wat doet de rechter?
De rechter komt bij u op bezoek om u te horen. Hij heeft een griffier bij zich die noteert wat er tijdens de hoorzitting wordt gezegd. Uw advocaat is eveneens aanwezig. Hij is er om u te helpen en zal proberen aan te tonen dat een IBS niet noodzakelijk is. Bovendien let hij erop dat alles volgens de regels verloopt. Bij de hoorzitting is uw behandelaar aanwezig (en eventueel ook de psychiater die de geneeskundige verklaring heeft opgesteld) en soms nog een of meer mensen uit uw naaste omgeving.
De rechter stelt zichzelf dezelfde vragen als de arts al eerder deed.
1. Levert uw toestand acuut gevaar op? Dat gevaar moet ergens uit blijken, de angst van anderen is dikwijls niet voldoende.
2. Bestaat het vermoeden dat dit gevaar wordt veroorzaakt door een psychische stoornis?
3. Is een opname in een ziekenhuis de enige mogelijkheid om het gevaar af te wenden? Misschien is er een minder ingrijpende oplossing, zoals onderdak zoeken bij een goede vriend of een familielid of ambulante psychiatrische begeleiding.De rechter overweegt alles. Wanneer hij alle drie vragen met JA beantwoordt én vaststelt dat u niet bereid bent tot een vrijwillige opname, zet hij de IBS voort. In dat geval geeft hij een 'rechterlijke machtiging tot voortzetting van de IBS' af. Van deze rechterlijke beslissing krijgt u een kopie. Wordt de IBS niet voortgezet dan stopt de gedwongen opname en staat het u vrij om het ziekenhuis te verlaten.
Hoe lang duurt een IBS?
Zodra de rechter de IBS voortzet, duurt deze nog drie weken. De periode die voorafgaat aan de beslissing van de rechter kan ongeveer een week zijn. In totaal zal het gedwongen verblijf dus ongeveer vier weken duren.
Vraagt men een RM aan terwijl de IBS nog loopt, dan blijft de IBS van kracht tot de rechter een beslissing neemt over de RM-aanvraag. De totale duur van de IBS kan dan uitlopen tot ongeveer zeven weken. Krijgt u inderdaad een RM opgelegd dan blijft u gedwongen opgenomen.
De burgemeester, de officier van justitie en de rechter zijn bij het volgen van de IBS-procedure gebonden aan precieze termijnen. Die termijnen zijn van belang omdat u anders niet weet waar u aan toe bent. Wanneer u denkt dat er vertragingen optreden overleg dan met uw advocaat of met de patiëntenvertrouwenspersoon (pvp).
Hoe kom ik van een IBS af?
1. U kunt aan de geneesheer-directeur vragen de IBS te beëindigen als u meent dat een of meer van de drie vragen inmiddels met NEE kunnen worden beantwoord. U dient bij hem een ontslagverzoek in. Daarin schrijft u - bijvoorbeeld - dat er naar uw eigen mening geen sprake meer is van gevaar. Over zo'n ontslagverzoek kunt u meer lezen in brochure Ontslag en verlof uit het psychiatrisch ziekenhuis.
2. Wanneer de rechter u komt horen kunt u hem vragen uw IBS niet voort te zetten. Uw advocaat zal u helpen met het verzamelen van argumenten daarvoor. Tegen een IBS kunt u geen hoger beroep of cassatie aantekenen.
