Hulpgids

Inleiding

Bij deze stoornis, die vroeger een stoornis in de slaap-waak ritmiek werd genoemd, hebben mensen een aanhoudend patroon van ontregeling van de slaap. De persoon met deze stoornis heeft een slaap-waak ritme dat niet in overeenstemming is met wat van deze persoon geëist wordt. Deze ontregeling van het ritme komt vaak doordat mensen een langere periode op onregelmatige tijden naar bed gaan of opstaan.

Oorzaak

Een oorzaak voor deze stoornis is waarschijnljik te vinden in het feit dat ieder mens een natuurlijke slaap-waak ritmiek heeft. De ene persoon is meer een ochtendtype, de andere persoon meer een avondtype. Dit ritme lijkt genetische te zijn bepaald. Als dit ritme niet gevolgd kan worden kunnen er problemen ontstaan. Als mensen met een extreem avond ritme (bijv. vermoeid worden rond half twee) wel om twaalf uur naar bed gaan, liggen zij vaak nog anderhalf uur wakker.
Dit wakker liggen lijkt dan veel op insomnie. Insomnie is dan ook sterk verbonden met de stoornis in de slaap-waak ritmiek. een vervroegde ritmiek is verbonden met doorslaapinsomnie; een verlate ritmiek is verbonden met inslaapinsomnie.
Problemen rond het slaap-waak ritme komen vaker voor bij mensen die in ploegendiensten werken of voor hun werk onregelmatige diensten moeten draaien. Daarbij is het een stoornis waar nogal wat studenten last van hebben doordat zij op zulke onregelmatige tijden wakker zijn.

DSM-IV-TR criteria

Klik hier voor uitleg DSM
A. Een aanhoudend of recidiverend patroon van ontregeling van de slaap dat leidt tot overmatige slaperigheid of insomnia en dat het gevolg is van het niet in overeenstemming zijn van het slaap-waak-ritme dat door de omgeving van betrokkene vereist wordt en zijn of haar circadiane slaap-waak-patroon.
B. De slaapstoornis veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren of het functioneren op andere belangrijke terreinen.
C. De stoornis komt niet uitsluitend voor in hte beloop van een andere slaapstoornis of andere psychiatrische stoornis.
D. De stoornis is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (drug, geneesmiddel) of een andere somatische aandoening.
Specificeer indien:
• Uitgesteld slaapfase type
een aanhouden patroon van laat inslapen en laat wakker worden met een onvermogen in te slapen en wakker te worden op een gewenst vroeger tijdstip
• Jetlagtype
op de verkeerde momenten van de dag, in relatie tot de plaatselijke tijd, slaperig en wakker zijn na het frequent overschrijden van meer dan één tijdzone
• Ploegendienst type
insomnia tijdens de belangrijkste slaapperiode of overmatige slaperigheid tijdens de belangrijkste waakperiode in samenhang met werken in nachtdienst of frequent wisselende ploegendienst
• Niet-gespecificeerde type
(bijvoorbeeld slaapfasevervroeging, niet 24-uurs slaap-waak-ritme, onregematig slaap-waak-ritme of ander niet gespecificeerd patrron)

Referentie

Diagnostische Criteria van de DSM-IV-TR
American Psychiatric Association
Swets & Zeitlinger (2001)