Hulpgids

Inleiding

Een atypische depressie is een vorm van depressie met relatief milde symptomen en zogenaamde omgekeerde vitale kenmerken: vergrote eetlust, vergrote behoefte aan slaap, dodelijke lichamelijke vermoeidheid en reactieve stemming (dat wil zeggen de stemming klaart op in reactie op feitelijke of potentieel positieve gebeurtenissen). Een atypische depressie reageert slecht op klassieke antidepressiva, maar reageren goed op NSM.

DSM-5 criteria atypische kenmerken

• A. Stemmingsreactiviteit: de stemming klaart op als reactie op actuele of potentiële positieve gebeurtenissen. 
• B. Twee (of meer) van de volgende kenmerken:
  - significante gewichtstoename of toegenomen eetlust
  - hypersomnia
  - dodelijke vermoeidheid (zwaar gevoel alsof armen en benen van lood zijn)
  - langdurig aanwezig patroon van interpersoonlijke sensitiviteit voor afwijzing.
• C. In dezelfde episode wordt niet voldaan aan de criteria voor een "met melancholische kenmerken" of "met katatone kenmerken".

Onderverdeling

• V-type
  Vegetatieve verschijnselen: hypersomnie (overmatige slaap en slaperigheid), hyperfagie (overmatige eetlust), lethargie (dodelijke moeheid) en een omgekeerde dagschommeling (naarmate de dag vordert, verslechtert de stemming)
• A-type
  Gegeneraliseerde angst, paniekaanvallen en/of fobische symptomen

Onderzoek atypische kenmerken

Inleiding
Het centrale kenmerk is de reactiviteit van de stemming. Het bestaansrecht van de diagnose wordt vooral ontleend aan de specifieke reactie op antidepressiva. De reactie op de klassieke MAO-remmer fenelzine is veel beter op dan op imipramine. Er is veel discussie over de diagnose, omdat onderzoek naar de klinische en demografische kenmerken steeds elkaar tegensprekende resultaten opleveren.
Patiënten
De auteurs hebben 579 poliklinische patiënten onderzocht, waarvan 130 (23%) aan de atypische kenmerken voldeden.
Resultaten
Depressie met atypische kenmerken komt meer voor bij vrouwen, begint op jonge(re) leeftijd en heeft een meer chronisch beloop. Deze uitkomsten komen overeen met bevindingen van eerdere onderzoeken. Tot verbazing van de onderzoekers bleek de reactiviteit van de stemming niet het meest kenmerkend als de DSM criteria werden gehanteerd. Verder was depressie met atypische kenmerken ernstiger in plaats van minder ernstig dan depressies zonder die kenmerken.
Conclusie
De auteurs concluderen dat nog steeds niet precies duidelijk is hoe een diagnostische subgroep met dit soort kenmerken kan worden afgescheiden. Dat leidt tot de conclusie dat de diagnose niet valide of niet nuttig is. De auteurs betreuren dat, want er bestaat een aanleg voor respons op het ene of op het andere antidepressivum en is van belang deze groep te kunnen herkennen.

Literatuur atypische depressie

1. DSM-5 - Nederlandse vertaling
   American Psychiatric Association
   Uitgeverij Boom 
2. Posternak MA, Zimmerman M
   Partial validation of the atypical features subtype of major depressive disorder
   Archives of General Psychiatry (2002) 59: 70-76