Paniekstoornis - neuroendocrinologie
Serotonerge systeem
Serotonine is een neurotransmitter die betrokken is bij stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie, seksuele activiteit, eetlust en pijn. De rol van serotonine bij paniekaanvallen is onopgehelderd, er wordt een verklaring gezocht is zowel een teveel als tekort aan serotonine. Ook wordt gedacht aan een gestoorde wisselwerking tussen serotonerge en noradrenerge systemen.
Noradrenerge systeem
Noradrenaline, een neurotransmitter, speelt een belangrijke rol bij de reactie op stress. Stimulatie van de locus coeruleus (kern in hersenstam betrokken bij o.a. regulatie emoties) veroorzaakt gedrag passend bij angst.
Hypothalamus-hypofyse-bijschierschorsas (HPA-as)
Stimulering van de HPA-as leidt tot afgifte van het stresshormoon cortisol. Het lijkt dat activering van de HPA-as geen rol speelt bij paniekaanvallen, maar wel bij anticipatie-angst.
Gamma-aminoboterzuur (GABA)
GABA is een belangrijke remmende neurotransmitter, die aangrijpt op GABA-A en GABA-B receptoren. Benzodiazepinen, barbituraten en alcohol zijn GABA-A agonisten met als gevolg een demping van de activiteit van het centrale zenuwstelsel. De betekenis van GABA, en in het bijzonder GABA-A is niet opgehelderd.
Cholecystokinine (CCK)
CCK is ook een neurotransmitter en aanwezig in o.a. het limbische systeem. Aan CCK wordt een rol toegedicht bij het ontstaan van angst, hoe is niet duidelijk, wel veroorzaakt het vergelijkbare effecten als inhalatie van CO2.
Dopamine
Ook dopamine is een neurotransmitter. Het is is vooralsnog onduidelijk of en zo ja welke rol dopamine heeft bij het ontstaan van angst.
Oestrogenen en progesteron
Premenstruele klachten (PMS en/of "dysforie tijdens het einde van de luteale fase") kunnen toenemen bij vrouwen met een paniekstoornis en zij hebben ook een verhoogd risico op paniekaanvallen.
Literatuur oorzaken paniekstoornis
- Paniekstoornis en agorafobie
in: Handboek neurobiologische psychiatrie
de Tijdstroom - Jack M. Gorman, M.D., Justine M. Kent, M.D., Gregory M. Sullivan, M.D., and Jeremy D. Coplan, M.D.
Neuroanatomical Hypothesis of Panic Disorder, Revised
Am J Psychiatry 157:493-505, April 2000 - Coplan JD, Goetz R, Klein DF, Papp LA, Fyer AJ, Liebowitz MR, Davies SO, Gorman JM
Plasma Cortisol Concentrations Preceding Lactate-Induced Panic Psychological, Biochemical, and Physiological Correlates
Arch Gen Psychiatry. 1998;55:130-136 - Nutt DJ, Malizia AL
New insights into the role of the GABAA—benzodiazepine receptor in psychiatric disorder - Lépine JP
The Epidemiology of Anxiety Disorders: Prevalence and Societal Costs
The Journal of Clinical Psychiatry (2002) 63 (supp 14): 4-8
