Hulpgids

Gegeneraliseerde angststoornis (GAS)

Inleiding

Angst is een normale reactie is op een dreigend gevaar. We kunnen bang zijn voor wezenlijk (van buiten) gevaar, zoals een natuurramp of voor vermeend (van binnen) gevaar, bijvoorbeeld de angst om te falen. Angst heeft een, net als pijn, een belangrijke functie; het is een signaal dat we in beweging moeten komen om het gevaar te bestrijden (vechten) of juist ontlopen (vluchten). Hiertoe gaat het hart gaat sneller kloppen (hartkloppingen), de ademhaling gaat sneller (hyperventilatie) en extra bloed gaat naar spieren die gebruikt worden om te kunnen rennen (warm worden).

Wat is gegeneraliseerde angst?

Iedereen piekert wel eens en soms is dat ook zelfs nuttig. Je zorgen maken stimuleert je bijvoorbeeld om je goed voor te bereiden op een situatie waarin je moet presteren, zoals een tentamen of een sollicitatiegesprek. Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis hebben een vage en onredelijke angst voor over allerlei gevaren die in de toekomst plaats kunnen vinden. Ze voelen zich bedreigd, ongemakkelijk, onrustig en hebben constant angstige voorgevoelens over dreigend onheil. Ze maken zich zorgen over allerlei dingen, terwijl er geen reden voor is. Zo tobben ze over hun studie, terwijl ze goede resultaten behalen. Over hun gezondheid, terwijl er niets aan de hand is. Het piekeren is voor hen een automatische reactie geworden op alledaagse problemen. Ze zijn bezorgd, angstig, nerveus en gespannen, vinden het moeilijk hun angst en gepieker te beheersen en maken zich zorgen over allerlei kleine, dagelijkse gebeurtenissen. De angst en bezorgdheid gaat samen met minstens drie van de volgende symptomen: rusteloosheid, vermoeidheid, moeite met concentreren, prikkelbaarheid, verhoogde spierspanning, slaapproblemen.

Voorkomen

Ongeveer 350.000 Nederlanders, 2,5%, hebben een gegeneraliseerde angststoornis (= de prevalentie, het aantal gevallen per duizend of honderdduizend op een specifiek moment in de bevolking) In een groot Nederlands onderzoek onder volwassenen van 18-64 jaar bleek de lifetime-prevalentie (proportie van mensen in een populatie die ooit een gegeneraliseerde angststoornis hebben gehad) 2,3% (bij vrouwen 2,9%, bij mannen 1,6%). Klachten ontstaan gemiddeld rond de leeftijd van 20 jaar, maar kunnen ook eerder of later ontstaan.

DSM-5 criteria

300.02

• A. Excessieve angst en bezorgdheid (bange voorgevoelens), die gedurende minstens zes maanden vaker wel dan niet aanwezig zijn, en betrekking hebben op een aantal gebeurtenissen of activiteiten.
• B. De betrokkene vindt het moeilijk de bezorgdheid onder controle te houden.
• C. De angst en bezorgdheid gaan gepaard met drie (of meer) van de volgende zes symptomen:
  1. Rusteloosheid; opgedraaid of gespannen gevoel.
  2. Snel vermoeid raken.
  3. Moeite met concentreren of ergens niet op kunnen komen.
  4. Prikkelbaarheid.
  5. Spierspanning.
  6. Slaapstoornis.
• D. De angst. de bezorgdheid of de lichamelijke klachten veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke terreinen.
• E. De stoornis kan niet beter worden verklaard door een andere psychische stoornis.

Oorzaken 

• biologische gevoeligheid, erfelijke factoren (30-40%) 
• persoonlijkheid en karakter
• opvoeding/ervaringen in de jeugd
  bijv. overbeschermende en controlerende opvoeding, traumatische gebeurtenissen zoals misbruik
• langdurige stress, ingrijpende gebeurtenissen
  bijv. stress op werk, lichamelijke aandoeningen, conflicten
• neurobiologisch
  disfuncties van hersengebieden in het zogeheten hersenangstcircuit. Dit is een netwerk van hersengebieden die betrokken zijn bij angst en angstreacties (prefrontale cortex, amygdala, hippocampus). In dit hersenangstcircuit zijn de neurotransmitters noradrenaline, serotonine, gamma-aminoboterzuur en glutamaat actief.

Behandeling

Klik hier voor de behandeling van de gegeneraliseerde angststoornis

Boeken

Klik hier voor boeken over de gegeneraliseerde angststoornis

Nederlandstalige links

Klik hier voor Nederlandstalige links

Engelstalige links

• Anxiety Disorders Association of America (ADAA, patiëntenorganisatie)
• Anxiety Network 
• Depression and anxiety (tijdschrift)
• PubMed (overzicht van de publicaties van één jaar)

Literatuur gegeneraliseerde angststoornis

1. Bijl R van, Zessen G van, Ravelli A
   Psychiatrische morbiditeit onder volwassenen in Nederland: het NEMESIS-onderzoek
   Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (1997) 141, 2453-2460
2. American Psychiatric Association (APA)
   DSM-5 - Nederlandse vertaling
   Uitgeverij Boom (2014)
3. Balkom AJLM v, van Dyck R, Megen HJGM, Timmerman L, Vliet IM v, Westenberg HGM, Witte JC
   Richtlijn farmacotherapie angststoornissen
   Boom (1998)